Paweł Edmund Strzelecki - Badacz i odkrywca

Paweł Edmund Strzelecki urodził się w rodzinie zubożałego szlachcica, pieczętującego się herbem Oksza. Jego ojciec Franciszek, pochodził ze wsi Strzelce Wielkie leżącej w widłach Wisły i Sanu, będącej niegdyś własnością Mikołaja Wątróbki Strzeleckiego, na Nizinie Sandomierskiej. Młody Paweł Edmund, studiował geografię i geologię w Heidelbergu i Edynburgu. Od zawsze interesowały go dalekie wyprawy odkrywcze.

Na wschodzie kraju przez kilka lat, bardzo sprawnie zarządzał wielkimi majątkami księcia Franciszka Sapiehy, zarabiając kapitał na swe zamierzone podróże. W latach 1812-16, Paweł niespodziewanie zniknął z rodzinnego domu, a odnalazł go przypadkiem w Krakowie jego starszy brat Piotr, wracający z kampanii napoleońskiej.

Po śmierci ojca, która nastąpiła w roku 1829, Paweł otrzymał wielki majątek, który pozwolił mu na późniejsze wieloletnie podróże po całym świecie. Niespełniona miłość, chęć dalekich podróży przyczyniły się do tego, że Strzelecki opuścił kraj.

W latach 1834 – 35, prowadził on wieloletnie badania przyrodnicze w Ameryce Północnej. Odkrył on ogromne złoża rud miedzi w Kanadzie. Dwa lata później, prowadził on badania geologiczne, w Ameryce Południowej. W latach 1839 – 43, wyjeżdża do Australii, gdzie oddał się on pracy badawczo- geologicznej.

Podczas pobytu w Australii, zbadał on najwyższe pasmo górskie tego kontynentu, o nazwie Wielkie Góry Wododziałowe, a jego najwyższy szczyt nazwał na cześć przywódcy insurekcji Górą Kościuszki.

Po południowo-wschodniej stronie australijskich gór, odkrył on krainę, nazwaną przez siebie Gippsland. Okazało się też, że odkryta przez niego dolina Latrobe, obfituje w pokłady węgla brunatnego, ropy naftowej i złota. Strzelecki opracował też szczegółową i pierwszą dokładną mapę geologiczną Nowej Zelandii, Nowej Południowej Walii i Tasmani.

W 1843 roku, Strzelecki powrócił do Europy, jednak we wszystkich swoich wspomnieniach mawiał, że Australia to kraj dla duszy każdego człowieka.
W roku 1845, zamieszkał on w Londynie, gdzie wydał pierwszą naukową książkę o Australii, noszącą tytuł „Fizyczny opis Nowej Południowej Walii i Ziemi van Diemena".

W 1873 roku, zmarł w Londynie, zmarł on na raka wątroby i został pochowany na cmentarzu Kensal Green. W roku 1997, jego prochy sprowadzono do kraju i złożono w Krypcie Zasłużonych Wielkopolan w podziemiach kościoła świętego Wojciecha w Poznaniu.

EWA MICHAŁOWSKA WALKIEWICZ