Historia pasów rycerskich. Atrybut prawdziwego rycerza

Pasy taliowe i na biodrach

Istnieje wiele zabytków ikonograficznych, na których przedstawianych jest też wiele kobiet, posiadających pasy rycerskie na biodrach. Cechowały się te pasy olbrzymią różnorodnością, rodzajem zdobień i sposobem noszenia. Ze względu właśnie na sposób ich noszenia dzielimy je na tak zwane pasy taliowe, biodrowe oraz te, które okalają swoją całą długością miecz. Pasy taliowe noszono rzecz jasna w tali stroju rycerskiego, głównie na wierzchu zbroi. W większości były one wąskie, wykonane ze skóry lub dzianiny, ale też często wykonywano je z żelaza lub srebra. Były one zapinane sprzączką lub były wiązane. Pasy noszono w linii poziomej lub skośnie, aby lekko się one zsuwały na lewe biodro.

Nie tylko do noszenia miecza

Służyły one nie tylko do noszenia miecza, ale też i do noszenia krótkich noży z wąskim ostrzem. Pasy rycerskie, spinały też po całości strój rycerski. Pasy noszone przez rycerzy, które wykonane były z materiału dekorowano dużymi metalowymi aplikacjami. Pasy metalowe tak zwane „segmentowe” wykonane były z metalowych ogniw, a spinano je najczęściej srebrną klamrą.

Symbol wojów

Miecz oraz krótki nóż, od wieków były symbolem wczesnopiastowskich wojów. W pierwszej połowie XIII stulecia, rycerstwo nosiło na pancerzu tunikę spiętą ciasno pasem taliowym wykonanym z metalu. Stosowanie pasów taliowych skośnych, było związane z noszeniem coraz to cięższych mieczy. Używano też niekiedy dwa pasy noszone naraz. A był to pas zasadniczy, ściągający szatę oraz pas mieczowy, do którego troczono rzecz jasna miecz. Zdobienia pasów rycerskich taliowych, szczególnie jest uwidocznione na nagrobkach książąt śląskich. Wśród ozdób na pasach rycerskich, przeważa motyw roślinny w postaci lilii i listnych rozet. Pasy spowijające pochwę z mieczem, zdobione są głównie rzędem drobnych kwiató polnych. Dla przykładu pas Bolesława I Wysokiego zdobiony jest naprzemiennie wąskimi półwałkami oraz rzędem czteroliści.

W XV wieku

Na początku XV stulecia, ma miejsce apogeum dekorowania pasów rycerskich. Pas swym bogactwem ozdób zawsze dodawał splendoru rycerzowi, który go nosił.
Najpopularniejszym motywem zdobniczym pasów biodrowych był często ostrosłup. Na nagrobku księcia Henryka II Pobożnego, znajduje się motyw ściętego ostrosłupa z motywem piramidy. Zachowały się na nim ślady czerwieni, zieleni i błękitu, co potwierdza sposób emaliowania pasów rycerskich w tamtym czasie.

Redakcja „Dziennika Polonijnego” dziękuje panu Witoldowi przewodnikowi po Muzeum Krakowskim, za wspaniałą opwieść dotyczącą pasów rycerskich.