Arkadiusz Bożek

Urodził się on w ubogiej rodzinie chłopskiej, jako syn Karola i Bernardyny ze Sławików. W dzieciństwie Arka, doskonale mówił po czesku i po polsku, a nawet ukończył niemiecką szkołę podstawową. Z biegiem lat, dokształcał się w polskiej szkole wieczorowej, w której nastąpiło jego przebudzenie narodowe. Po przeczytaniu sienkiewiczowskiej powieści „ Krzyżacy” w języku niemieckim i po wizycie na odsłonięciu Pomnika Grunwaldzkiego w Krakowie, które miało miejsce w 1910 roku, Arka Bożek do głębi serca poczuł się Polakiem.

W latach I wojny światowej, nie mógł on pozostać bierny wobec sprawy ojczyźnianej, gdzie klarowała się powoli nasza niepodległość. Wstąpił on zatem do wojska i walczył jako ochotnik we Francji. Na froncie zachodnim został czterokrotnie ranny, a za odwagę awansował do stopnia sierżanta i w kontaktach z socjalistami nabrał lewicowych przekonań. Gdy powrócił do rodzinnych Markowic, przejął po rodzicach 9-hektarowe gospodarstwo, ożenił się z Jadwigą Komor, gdzie ochoczo organizował spółdzielczość oraz zajął się działalnością polityczną.

Początkowo interesował się Związkiem Spartakusa, kierowanym w Raciborzu przez Tomasza Pilarskiego. Następnie związał się z polskim ruchem narodowym, co spowodowało, że w roku 1919 został radnym gminy Markowie.

Dzięki konsekwentnym namowom Sylwestra Janoszy, Bożek wstąpił do Polskiej Organizacji Wojskowej Górnego Śląska, gdzie został dowódcą 2 kompanii 4 Pułku Raciborskiego. W czasie I powstania śląskiego, mającego miejsce w 1919 roku, w porozumieniu z POW Górnego Śląska, wysadził strategiczny most na Odrze, co umożliwiło Polakom lepszą walkę pozycyjną z niemieckimi bojówkami.

Uczestniczył on także w przygotowaniach do plebiscytu, który zapisał się w naszej historii w roku 1921. w tym też roku, miało miejsce III powstanie śląskie,  w którym Arka Bożek był łącznikiem z aliancką Komisją Międzysojuszniczą. Gdy po podziale Śląska został on delegatem w Polsko-Niemieckiej Komisji Mieszanej ds. Górnego Śląska, zyskał sobie szacunek również strony niemieckiej swoim obiektywizmem i ugodowością. Od roku 1923, aktywnie działał we władzach naczelnych Związku Polaków w Niemczech. Rok później, wybrano go wójtem Markowic (niechętnie nastawione do niego władze niemieckie zwlekały z zatwierdzeniem tego faktu do 1927  roku).

W tym samym roku, zyskał on mandat posła na sejmiki: prowincjonalny w Opolu i powiatowy w Raciborzu kandydując z ramienia Polsko-Katolickiej Partii Ludowej.

Zajmował się również publicystyką, w roku 1924 napisał dwie sztuki teatralne wyszydzające politykę niemiecką wobec Polaków na Śląsku. Wydał też broszurę zatytułowaną „Co chłopa boli na Śląsku Opolskim?" o charakterze lewicowym oraz książeczkę noszącą tytuł  „Po 15 lipca 1937 roku" dotyczącą obaw Ślązaków w związku z wygaśnięciem umowy genewskiej gwarantującej prawa mniejszościom narodowym na terenie rejencji opolskiej.

W dniu 31 grudnia 1938 roku, niemieckie Gestapo nakazało Bożkowi w ciągu 4 tygodni opuścić Śląsk. Wyjechał on do Berlina i tam pracował w centrali Związku Polaków w Niemczech, gdzie opowiadał się o sprawach ukochanego Śląska.

W styczniu roku następnego, opublikował on w Berlinie znany artykuł pod tytułem „Arka Bożek do ludu polskiego w Niemczech", wzywający do oporu wszystkich Polaków, przed szerzącą się germanizacją. W tym samym roku, Gestapo dokonało nieudanego zamachu na jego życie, w związku z czym ewakuował się on do Chojnic, a następnie do Katowic. We wrześniu 1939 roku, wyjechał z kraju, do Francji gdzie został mianowany przez prezydenta RP Władysława Raczkiewicza, członkiem Rady Narodowej RP. Następnie wybrał się razem z generałem Józefem Hallerwem, do Stanów Zjednoczonych, celem nawiązania łączności z tamtejszą emigracją.

Po zakończeniu wojny, Bożek wrócił na Śląsk i został mianowany wicewojewodą śląsko-dąbrowskim. Często stawał on w obronie miejscowej ludności, zarówno przed bezmyślnością władz, jak i agresją nowoprzybyłych Polaków. Sprawował też mandat posła do Krajowej Rady Narodowej i Sejmu Ustawodawczego oraz szefował zarządowi Towarzystw Uniwersytetów Ludowych.

Po 1948 roku, w ramach komunistycznej walki z przedwojenną reakcją, zaczęto go odsuwać od działalności publicznej. Załamany psychicznie powyższym faktem, zmarł w Katowicach w 1954 roku. Pośmiertnie w 1957 roku, ukazały się jego „Pamiętniki", które otrzymały nagrodę pisma Polityka.

EWA MICHAŁOWSKA WALKIEWICZ