Historia polskich kryptologów - Przesądzili o zwycięstwie Aliantów

Ten wielki polski matematyk i kryptolog, zmarł dnia 13 lutego 1980 roku w Warszawie. Sukces Rejewskiego i współpracujących z nim kryptologów z Biura Szyfrów, umożliwił odczytywanie przez Brytyjczyków zaszyfrowanej korespondencji niemieckiej, przyczyniając się do wygrania II wojny światowej przez Aliantów.
 
W 1929 roku, podczas studiów matematycznych na poznańskim uniwersytecie,  Rejewski został skierowany przez profesora Krygowskiego, na tajny kurs kryptologii, którego organizatorem było Biuro Szyfrów, pracującego na rzecz Wojska Polskiego. Od września 1932 roku, Rejewski zaczął pracować nad Enigmą, czyli niemiecką maszyną szyfrującą. W ciągu kilku tygodni Rejewski odkrył sposób okablowania jej wirników. Następnie wraz z kolegami ze studiów Różyckim i Zygalskim, opracował on techniki umożliwiające regularne odczytywanie szyfrogramów, wspomnianej maszyny. Wkład Rejewskiego w złamanie kodu Enigmy, polegał na opracowaniu specjalnego katalogu i sposobu kodowania, tworząc tak zwaną bombę kryptującą.
 
Na pięć tygodni przed atakiem Niemiec na nasz kraj, Rejewski wraz z zespołem innych kryptologów i pracowników Biura Szyfrów zaprezentował sposób deszyfrowania i kopię Enigmy przedstawicielom brytyjskiego i francuskiego wywiadu. Krótko po wybuchu wojny, polscy kryptolodzy ewakuowali się przez Rumunię do Francji, gdzie nadal, we współpracy z Francuzami i Brytyjczykami prowadzili prace nad dekryptażem niemieckiej korespondencji.
 
Pierwszym powierzonym zadaniem dla polskich kryptologów, było rozszyfrowanie 4 literowego szyfru Kriegsmarine. Rejewski i Zygalski, podczas toczącej się wojny, trafili do armii polskiej, gdzie podjęli pracę w jednostce radiowej Sztabu Naczelnego Wodza Polskich Sił Zbrojnych w Stanmore-Boxmoor pod Londynem. Pracowali oni oczywiście przy łamaniu kodów. W roku 1946, Rejewski został zwolniony ze służby w wojsku polskim w Wielkiej Brytanii i wrócił do Polski. Podjął on pracę w bydgoskiej fabryce kabli. Na rentę, a później emeryturę przeszedł w lutym 1967 roku.

W latach 1949-1958 służby SB, próbowały inwigilować Rejewskiego, ale ponieważ był on człowiekiem spokojnym i ostrożnym, a także bardzo dyskretnym, poza faktem jego pracy w Biurze Szyfrów Oddziału II Sztabu Generalnego nie było wiadomo prawie nic na temat jego wojennych losów i pracy nad Enigmą. Krótko po przejściu na emeryturę, Rejewski napisał wspomnienia, w których ujawnił swój udział w złamaniu najtajniejszego niemieckiego szyfru i których rękopis zdeponował w ówczesnym Wojskowym Instytucie Historycznym. Chorujący na serce Rejewski, zmarł 13 lutego 1980 roku w Warszawie.

Henryk Zygalski, urodził się dnia 15 lipca 1908 roku w Poznaniu. Zmarł on natomiast 30 sierpnia 1978 roku w Liss w Anglii. Razem z Rejewskim, studiował na Uniwersytecie Poznańskim oraz pracował w warszawskim Biurze Szyfrów. Przyczynił się on do złamania kodu niemieckiej maszyny szyfrującej Enigmat, a ponad to zbudował jej działającą kopię.
 
Po wojnie pozostał na emigracji, gdzie uczył matematyki w prowincjonalnej szkole. Otrzymał doktorat honoris causa Uniwersytetu Polskiego na Obczyźnie. Pośmiertnie udekorowany Krzyżem Wielkim orderu Odrodzenia Polski. Pamiątki po Henryku Zygalskim można oglądać w Wielkopolskim Muzeum Wojskowym na Starym Rynku w Poznaniu.

Jerzy Różycki, kolejny już kryptolog polski, urodził się dnia 24 lipca 1909 roku w Olszanie kijowskim. Zmarł on natomiast 9 stycznia 1942 roku w okolicy Balearów. Razem z Zygalskim i Rejewskim studiował na Uniwersytecie Poznańskim oraz pracował w Biurze Szyfrów. On to przyczynił się do budowy kopii Enigmy oraz do powstania deszyfrujących jej szyfrogramów. Praca Różyckiego to tzw. metoda zegara, pozwalająca określić wybór i ustawienie wirnika w maszynie Enigma.

Różycki zginął na Morzu Śródziemnym, podczas powrotu z Algieru do ośrodka dekryptażu Kadyks w państwie Vichy.



EWA MICHAŁOWSKA WALKIEWICZ