Wspomnienie o wybuchu wojny. Lata okupacji w Skarżysko-Kamiennej

Dokonania przodków

Dzieje Kamiennej, jako osady mają swój początek w wiekach średnich, kiedy to osada ta stanowiła własność jednego z książąt dzielnicowych. Większego znaczenia osada Kamienna nabrała dopiero z chwilą, gdy w 1885 roku nastąpiło uroczyste uruchomienie linii kolejowej iwanogrodzko-dąbrowskiej. Gdy nastąpiła okupacja hitlerowska ziem skarżyskich, główne posterunki niemieckie usytuowane były właśnie blisko kolei.

Państwowa Fabryka Amunicji

Bzin, jako dzielnica miasta, zapisała się w kartach historii Skarżyska poprzez usytuowanie na jej terenie fabryki żelaza z wielkim piecem i fryszerką. W roku 1922 centralne władze państwowe zadecydowały o wybudowaniu w Skarżysku-Kamiennej wielkiego zakładu zbrojeniowego o nazwie „Państwowa Fabryka Amunicji”. Cały kompleks zbrojeniowy obejmował oprócz wspomnianej Fabryki Amunicji, Wytwórnię Węgla Aktywowanego i Zakład Chemiczny zwany potocznie Elaboracją, zajmujący się napełnianiem nabojów i pocisków wojskowych. W latach okupacji niemieckiej, Skarżysko było jednym z głównych w kraju źródeł zaopatrzenia w broń i amunicję żołnierzy Polski Podziemnej, a zwłaszcza okolicznych oddziałów partyzanckich, którymi dowodzili między innymi Ponury, Nurt i Szary. Gdy Niemcy przejęli dyrektywę nad wspomnianą fabryką, cale zaopatrzenie Niemców w broń, wychodziło właśnie ze Skarżyska.

Organizacja Orła Białego

W skarżyskim mieszkaniu na ulicy Kościuszki, należącym do dentystki pani Gąsiewiczowej, zbierali się emisariusze z krakowskich oddziałów sabotażowo – konspiracyjnych Organizacji Orła Białego. W ten sposób, powstała skarżyska filia tego ugrupowania, która podejmowała śmiałe działania zbrojne, kierowane przeciwko okupantowi. Niestety już w pierwszych dniach lutego 1940 roku, radomski oddział Gestapo dokonał pierwszych aresztowań członków wspomnianej organizacji, która od tego czasu, swoje ruchy konspiracyjne, skonsolidowała ze skarżyskim harcerstwem. W ciągu kilku miesięcy Niemcy zdekonspirowali tajne ugrupowania sabotażowe i w dzielnicy Bór rozstrzelano około 360 członków. Aby z tym faktem, nie umarł duch narodu polskiego, w Skarżysku powołano inne współdziałające ze sobą organizacje konspiracyjne. Do takich grup konspiracyjno - dywersyjnych należała też, grupa Muszkieterzy, Komenda Obrońców Polski, Narodowa Organizacja Wojskowa i Polska Niepodległa.

Już w roku 1940

W dniu 16 lutego aresztowano burmistrza miasta pana Tadkowskiego i jego zastępcę pana Maciejewskiego. Zostali oni rozstrzelani w Radomiu. W dniu 29 czerwca dokonano w Skarżysku największego masowego mordu na Kielecczyźnie. Rozstrzelano w lesie na Brzasku 760 osób, sabotażujących na niekorzyść niemieckiego wroga.

Rok 1941

Powstaje w Skarżysku obóz pracy przy zakładach „Hasag” (PFA). Obóz pochłonął około 35 000 istnień ludzkich. 20.05 powstanie getta żydowskiego (ponad 3 tys. osób). W ZEORK-u powstaje placówka Armii Krajowej.

1942

Z inicjatywy Ignacego Narbutta na terenie Skarżyska powstaje oddział Gwardii Ludowej, ale działał krótko i zostaje rozbity przez Niemców pod Zalezianką.

Władze hitlerowskie adaptowały budynek liceum Słowackiego dla potrzeb szpitala wojskowego. W dniu 18 czerwca przywieziono z aresztu ze Starachowic 22 osoby podejrzane o przynależność do AK i rozstrzelano je na Baranowskiej Górze. W odwecie w końcu roku grupa Armii Krajowej wykonuje wyrok na kilku hitlerowcach w kasynie przy hotelu fabryki „Hasag”. Od tego roku skarżyska organizacja Armii Krajowej stanowiła podobwód o kryptonimie „Morwa”. Pierwszym komendantem został por. Stanisław Ciaś. Na początku maja wspomnianego roku, ma miejsce likwidacja getta w Skarżysku. Ludność żydowską przewieziono do obozu zagłady w Treblince, gdzie została zagazowana. Po roku 1945 następowała sukcesywnie odbudowa przemysłu poddanego rabunkowej gospodarce niemieckiego wroga, co powoduje dalszy jego rozwój i budowa nowych zakładów.