Antoni Chruściel - "Monter" w Powstaniu Warszawskim

Pierwsze nauki

W 1914 roku, Antoni Chruściel ukończył VI klasę C.K. Gimnazjum w Jarosławiu. Już w miesiącu sierpniu tegoż roku, wstąpił on do Legionu Wschodniego czyli do polskiej formacji wojskowej utworzonej we Lwowie. Tuż po rozwiązaniu tego legionu, wcielony został do armii austro- węgierskiej, w której został skierowany do szkoły podoficerskiej, a następnie do szkoły oficerów rezerwy.

Po zakończeniu wielkiej wojny

Z dniem 1 stycznia 1919 roku, został Antoni Chruściel przyjęty do Wojska Polskiego w stopniu podporucznika ze starszeństwem. W dniu 19 sierpnia 1920 roku, został przydzielony do piechoty, w grupie oficerów byłej armii austro-węgierskiej.

Okres II wojny światowej

Od czerwca 1940 roku, „Monter”, działał w konspiracji pełniąc funkcję szefa Wydziału III taktyczno-wyszkoleniowego ZWZ. Od października wspomnianego roku, Antoni Chruściel był powołany na szefa Komendy Okręgu Warszawa- Miasto Związku Walki Zbrojnej. Od miesiąca maja 1942 roku, został on awansowany do stopnia pułkownika służby stałej.

Komendant powstania

Był zwolennikiem wywołania zbrojnego powstania w Warszawie. Po latach stwierdzał jednak, że….” liczyłem na to, iż z chwilą rozpoczęcia walk wszystko pójdzie według naszych planów, to jest nie tylko nasza akcja wojskowa, ale i pomoc w zrzutach i bombardowanie przez lotnictwo z zagranicy. (...) Gdybym był wiedział, że w Londynie nic nie przygotowano zawczasu, moja postawa wobec perspektywy walki w stolicy byłaby na pewno negatywna...”. Planując zbrojne walki w Warszawie twierdził że:...”Niemcy nie wytrzymają naszych uderzeń kierowanych ze wszystkich stron jednocześnie. (...) Żołnierz niemiecki jest zdemoralizowany odwrotem i zniechęcony do dalszego prowadzenia wojny, bić się nie będzie”. Jednocześnie instruował on swoich podkomendnych:...”Kto nie będzie miał broni palnej, dostanie granaty, a dla kogo zabraknie granatów, niechaj bierze do ręki kamień, łom czy siekierę i tym zdobywa broń dla siebie”....

Dowódca sił powstańczych

W powstaniu wywołanym w Warszawie dnia 1 sierpnia 1944 roku, pełnił on rolę dowódcy całości sił powstańczych. W rzeczywistości jego dowodzenie ograniczało się do okręgu Śródmieście. Właśnie tam w gmachu PKO od 15 sierpnia 1944 roku, stacjonował jego sztab. Z pozostałymi ośrodkami walczącej Warszawy, łączył się za sprawą łączniczek roznoszących meldunki i rozkazy. Kontakt z Komendą Główną utrzymywał Chruściel drogą radiową. Od dnia 20 września 1944 roku, Antoni Chruściel dowodził Warszawskim Korpusem AK. Za udział w powstaniu został awansowany rozkazem generała Kazimierza Sosnkowskiego do stopnia generała brygady.

Kapitulacja powstania

Po kapitulacji powstańców, Antoni Chruściel przebywał w Oflagu XIII D Nürnberg-Langwasser, a po wojnie wyemigrował do USA. W 28 lipca 2004 roku, w sześćdziesiątą rocznicę wybuchu powstania warszawskiego, urny z prochami generała i jego małżonki Walerii zostały uroczyście sprowadzone do Polski i złożone w katedrze polowej Wojska Polskiego w Warszawie. Dnia 30 lipca wspomnianego roku, na Cmentarzu Wojskowym na warszawskich Powązkach odbył się pogrzeb niezapomnianego polskiego generała.