Bronisław Jan Kowalczewski - Podpułkownik Wojska Polskiego

Pochodzenie
Bronisław Jan Kowalczewski urodził się w rodzinie Albina, dyrektora gimnazjum w Kielcach, i Jadwigi z Modlińskich. Miał on czterech braci: Witolda, Tadeusza, Stanisława i Ignacego oraz siostrę Zofię. W dniu 27 czerwca 1926 roku, zawarł on związek małżeński z Jadwigą ze Skulskich. W 1927 roku, urodziła się mu córka Hanna, a sześć lat później córka Krystyna. Trzy miesiące przed wybuchem II wojny światowej, żona Bronisława Jadwiga zmarła podczas porodu trzeciego dziecka. Córki pułkownika wojnę spędziły we Francji. Do Polski powróciły w 1949 roku.

W Polskiej Organizacji Wojskowej
W sierpniu roku 1915, mając dziewiętnaście lat, Bronisław wstąpił do Polskiej Organizacji Wojskowej. Już w nastepnym roku, rozpoczął on studia na Wydziale Inżynierii Politechniki Warszawskiej.

Już w wolnej Polsce
W listopadzie 1918 roku, Kowalczewski został przyjęty do Wojska Polskiego w stopniu podporucznika. Został on zatem przydzielony do 22 Pułku Piechoty. Został odznaczony Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari i trzykrotnie Krzyżem Walecznych za udział w wojnie z bolszewikami.

Pułk Piechoty Strzelców Kresowych
W 1921 roku, został on przeniesiony do 53 Pułku Piechoty Strzelców Kresowych w Stryju. Dnia 3 maja 1922 roku, został on zweryfikowany w stopniu porucznika ze starszeństwem. W 1924 roku, został on odkomenderowany do Biura Historycznego sztabu Generalnego w Warszawie na stanowisko kierownika referatu.

Wybuch II wojny światowej
W czasie wojny obronnej, Kowalczewski został przydzielony do Naczelnego Dowództwa na stanowisko oficera do zleceń Naczelnego Wodza. Od dnia 3 września, organizował i dowodził Podgrupą „Radom” w Grupie Kielce. Po ciężkich walkach z Niemcami, dowodzona przez niego grupa została okrążona i rozbita. On sam z kilkoma żołnierzami, przedostał się na Węgry, gdzie został internowany.

Droga do Francji
W czasie internowania na Węgrzech, otrzymał on imienny rozkaz przedostania się do Francji, gdzie przejął dowództwo Małopolskiego Pulku Strzelców Pieszych. Po ciężkich walkach w kampanii francuskiej, wraz z 250 żołnierzami został wzięty do niewoli przez Niemców.

Okres niewoli
Od początku pobytu w niewoli, Bronisław Kowalczewski włączył się w ruch oporu i został jednym z jego przywódców. Organizował ucieczki i sam brał w nich udział, lecz niestety bez powodzenia. Był osadzony w Oflagu XII A w miejscowości Hadamai. Dnia 21 lipca 1941 roku, podjął nieudaną próbę ucieczki przez tunel podziemny, za którą został karnie przeniesiony do specjalnego Oflagu IV C w Saksonii. Został on, przyjęty do tajnej Międzynarodowej Rady Ucieczkowej, a także z ramienia Armii Krajowej pełnił funkcje tajnego komendanta obozu. W sierpniu 1943 roku, po kolejnej próbie ucieczki, został przeniesiony do KL Buchenwald. Śledztwo Gestapo wykryło podczas dochodzenia, grupę kierowniczą tej ucieczki, tj. ppłk. Bronisława Kowalczewskiego, mjr. Stefana Pronaszko, kpt. Władysława Wasilewskiego, którzy pozostali w obozie aby dalej kierować pracami organizacji podziemnej. Po zakończonym śledztwie, wszyscy żołnierze wraz z Bronisławem Kowalczewskim, zostali skazani na karę śmierci.

Pośmiertnie Bronisław Kowalczewski, został awansowany na stopień pułkownika.

Ewa Michałowska-Walkiewicz
Dziennik Polonijny
Polska