Krzysztof Celestyn Mrongowiusz - śladami duchownego ewangelickiego

Jego pochodzenie
Urodził się on jako syn Bartłomieja, noszącego początkowo nazwisko Maręga, pastora i rektora szkoły w Olsztynku i Julianny Estery z Weberów. Dzieciństwo Krzysztof spędził w Marwałdzie, a pierwsze nauki pobierał w Zalewie. Faktem jest, że od roku 1780 uczył się w królewieckiej Szkole Katedralnej na Knipawie, a następnie studiował teologię, filozofię i filologię polską na Uniwersytecie w Królewcu.

Jako nauczyciel języka ojczystego
W latach 1790–1796, Krzysztof Mrągowiusz był nauczycielem języka polskiego w Collegium Fridericianum w Królewcu. W tym też okresie, pełnił on także obowiązki młodszego nauczyciela w Szkole Katedralnej. Jednocześnie pracował jako tłumacz urzędowy języka polskiego i korektor druków polskich w znanych oficynach wydawniczych. W roku 1796, Krzysztof ożenił się z Wilhelminą Luizą Paarmann. Rok później, wraz z księdzem Jerzym Olechem. bezskutecznie starał się o utworzenie katedry języka polskiego na uniwersytecie królewieckim.

Biegły poliglota
Był on poliglotą, doskonale posługiwał się językami takimi jak niemiecki, grecki, dolnołużycki, a także rosyjski. W maju 1798 roku, opuścił on Królewiec, by wkrótce zostać pastorem i kaznodzieją gminy ewangelickiej w Gdańsku. A jednocześnie był on lektorem języka polskiego w Gdańskim Gimnazjum Akademickim. W roku 1806, Tadeusz Czacki złożył mu propozycję objęcia katedry języków słowiańskich i stanowisko kierownika biblioteki w Liceum Krzemienieckim. Lecz do chwili obecnej, dokładnie nie wiadomo, dlaczego propozycja ta nie była sfinalizowana.

Sławne słowa Mrągowiusza
...Mowa polska jest piękniejsza i cudowniejsza niż język francuski i niemiecki,
więc się jej poczciwy człowiek wstydzić nie powinien i owszem pilnie jej uczyć,
o nią dbać i o utrzymanie jej jak o wielki skarb starać powinien...

Od roku 1812, Mrągowiusz był nauczycielem języka polskiego w Szkole Świętojańskiej przy parafii św. Jana w Gdańsku. W tym okresie udzielał też lekcji prywatnych i pełnił funkcję tłumacza sądowego. Po śmierci żony w roku 1820, oddał się przede wszystkim działalności naukowej. Obok ożywionych kontaktów z uczonymi polskimi, współpracował i korespondował z uczonymi rosyjskimi, czeskimi i niemieckimi. W 1841 roku spotkał się w Ostródzie, z innym znanym działaczem polskim Gustawem Gizewiuszem, który przekazał mu memoriał do króla pruskiego w sprawie swobód językowych dla ludności mazurskiej.

Autor wielu rozpraw
Był on autorem rozpraw, podręczników języka polskiego oraz słowników polsko-niemieckich, a także wydawcą piśmiennictwa staropolskiego. Zajmował się zbieraniem pieśni mazurskich i kaszubskich oraz wszelkich dokumentów sporządzanych i wydawanych w języku kaszubskim Przygotował on nawet mały słownik kaszubski. W latach 1826-1827 prowadził badania ludoznawcze w pobliżu Słupska, głównie w Cecenowie i Główczycach.

Był on jak zatem widać naukowcem i oddanym Polsce kulturoznawcą.

Ewa Michałowska-Walkiewicz
Dziennik Polonijny
Polska