Stanisław Brzóska - polski bohater narodowy

Polski duchowny i patriota
Był synem szlachcica Marcelego Brzóski i Karoliny z Enskajtów. Pochodził z podlaskiej gałęzi starej, mazowieckiej rodziny szlacheckiej pochodzącej z ziemi różańskiej, pieczętującej się herbem Nowina. Stanisław Brzóska, był naszym narodowym duchownym, a jednocześnie był generałem i naczelnym kapelanem powstania styczniowego, rozpętanego w dniu 22 stycznia 1863 roku. Powołany on został jako organizator i dowódca oddziału powstańczego, złożonego wyłącznie z chłopów podlaskich.

Dalsza edukacja
Po ukończeniu szkół, jako siedemnastolatek wstąpił na Uniwersytet Kijowski, który po trzech latach opuścił, aby podjąć naukę w seminarium mieszczącym się w Janowie Podlaskim. Po otrzymaniu święceń kapłańskich, co miało miejsce w dniu 25 lipca 1858 roku, został on mianowany wikarym w Sokołowie Podlaskim. Pełnił on tam obowiązki kapłańskie przez okres trzech lat. Po tym okresie przeniesiony został na takie samo stanowisko do miejscowości Łuków.

Pobyt w areszcie
W dniu 10 marca 1861 roku, Stanisław Brzóska został aresztowany przez władze rosyjskie za głoszenie kazania patriotycznego. Sąd wojenny skazał go na 2 lata, pobytu w twierdzy w Zamościu. Karę tę jednak zmniejszono do roku, a w więzieniu przebywał tylko 3 miesiące. W chwili wybuchu powstania styczniowego pełnił ksiądz Stanisław rolę naczelnika administracji powstańczej powiatu łukowskiego. Dnia 23 stycznia z grupą włościan zaatakował on rosyjski garnizon łukowski.

Rządowa nominacja
Mianowany przez Rząd Narodowy naczelnym kapelanem wojsk powstańczych w stopniu generała, z honorem pełnił swoją funkcję. Podczas powstania brał udział w bitwach pod Siemiatyczami, Gręzówką Włodawą, a także pod Fajsławicą. Wiosną 1864 roku, zorganizował on około czterdziestoosobowy oddział konny, rozbity dopiero w końcu grudnia tego roku przez rosyjskich kozaków.

Ukrywając się przed wrogiem
W roku 1865, ukrywał się wraz ze swym adiutantem Franciszkiem Wilczyńskim we wsi Krasnodęby- Spytki, w domu sołtysa Ksawerego Bielińskiego. Miejsce pobytu księdza wskazała w wyniku tortur Antonina Konarzewska, kurierka Rządu Narodowego. W kwietniu 1865 roku, cała wieś została otoczona przez wojska rosyjskie. W czasie walki Stanisław został ranny w rękę i wraz z adiutantem dostał się do niewoli. Wyrokiem sądu polowego został skazany na powieszenie. Wyrok zaakceptował namiestnik Królestwa Polskiego, Rosjanin narodowości niemieckiej, feldmarszałek Fryderyk Rembert. Egzekucję wykonano w dniu 23 maja 1865 roku, na rynku w Sokołowie Podlaskim w obecności dziesięciotysięcznego tłumu.

W 1983 roku, Stanisław Brzóska, odznaczony został Gwiazdą Wytrwałości, a dnia 23 maja 2008 roku, prezydent Polski Lech Kaczyński, podpisał postanowienie o przyznaniu mu pośmiertnie Orderu Orła Białego.

Ewa Michałowska-Walkiewicz
Dziennik Polonijny
Polska