Tomasz Zan, urodził się dnia 21 grudnia 1796 roku w Miasocie. Ta wielka i zasłużona dla naszej ojczyzny postać, zmarła w dniu 19 lipca 1855 roku w Kochaczynie. Od swojego ojca Karola, nauczył się szczególnego umiłowania dla ojczystej ziemi oraz poczucia sprawiedliwości.
Pierwsze nauki pobierał on w Mińsku, a następnie studiował w Wilnie. Na studia zarabiał mieszkając u Kazimierza Kontyra, któremu przepisywał książki podatkowe oraz uczył jego syna. Na egzaminach wstępnych na Uniwersytet Wileński poznał Adama Mickiewicza. Mimo tego, że jego pasją były nauki humanistyczne, zmuszony on był do studiowania na wydziale matematycznym.
Zan, był współzałożycielem Towarzystwa Filomatów, Związku Promienistych, Zgromadzenia Filaretów oraz członkiem Towarzystwa Szubrawców. Stowarzyszenia te miały na celu podsycanie miłości do współrodaków, krzewienie wśród ludzi poczucia sprawiedliwości i walki o wspólne dobro.
Za podżeganie kolegów do krwawych wystąpień, celem których miały być zbrojne zrywy patriotyczne, w latach 1812- 1837 Tomasz Zan przebywał na zesłaniu. Skazano go na więzienie w Orenburgu. Ale i tam przebywając, Zan nawiązał liczące się kontakty. W roku 1829, został on asystentem Aleksandra von Humbolta, pod kierunkiem którego, Zan wykonywał pomiary meteorologiczne. Z czasem założył on w Orenburgu muzeum historyczno-przyrodnicze z kolekcją eksponatów geologicznych.
W 1831 roku, na zlecenie władz zorganizował wyprawę naukową na Ural. Znalazł tam pola złotonośne po wschodniej stronie gór. Sporządzona przez Zana mapa geologiczna i prace o złożach minerałów pozostały jako cenne rękopisy w archiwach Orenburga.
W latach 1837-1841, przebywał w Petersburgu, gdzie pracował w Instytucie Geologicznym jako bibliotekarz. W 1841 roku, powrócił do Wilna by tam podjąć pracę w Głównym Urzędzie Korpusu Inżynierów Górniczych. Pięć lat później, ożenił się z Brygidą Świętorzecką, z którą miał czterech synów: Wiktora, Abdona, Klemensa i Stanisława. Aldon, został zastrzelony w niewyjaśnionych okolicznościach na grobie ojca.
Tomasz Zan, zmarł na zapalenie opon rdzeniowo-mózgowych w Kochaczynie, a pochowany został w Smolanach, gdzie spoczywa również jego żona oraz synowie Abdon i Stanisław.
Jego prawnukami byli: literatka Helena Stankiewicz, Tomasz Zan, konspirator i żołnierz AK. Zaś jego wnuczką była znana polska poetka, Kazimiera Iłłakowiczówna.
EWA MICHAŁOWSKA WALKIEWICZ
KATALOG FIRM W INTERNECIE
