Dziennik Polonijny na Nocy Muzeów - Lekcja historii

Głównie piechota

Jak dowiedzieliśmy się z cennej lekcji historii prowadzonej przez wspomniane stowarzyszenie, piechota stanowiła podstawowy rodzaj polskiego wojska powstańczego. Tworzona była ona w warunkach typowo partyzanckich. Piechota ta oczywiście była bardzo zróżnicowana, zarówno pod względem organizacyjnym, jak też i pod względem uzbrojenia i wyszkolenia. Dzieliła się ona na dwa typy powstańczego wojska. Jeden z nich to rzecz jasna kosynierzy, którzy uzbrojeni byli w kosy czyli w broń białą. Inne wojsko to strzelcy, uzbrojeni w broń palną. Ci zaś dzielili się na karabinierów i tyralierów. Karabinierzy na stanie posiadali broń o lufie gwintowanej, a tyralierzy o lufie gładkiej.

Jak wynika z relacji pana Zbyszka

Regulamin piechoty, o którym opowiadał pan Zbigniew ze wspomnianego stowarzyszenia, opracowany był bardzo dokładnie przez Ludwika Mierosławskiego, Podstawową jednostką uderzeniową, był dobrze wyszkolony batalion kosynierski. Miał on w swym składzie 4 kompanie kosynierskie i piątą strzelecką. Regulamin ten został wydany w 1864 roku. W wypadku jednak niemożności wystawienia takiego batalionu, regulamin przewidywał w walce 4 kompanie kosynierskie wzmocnione 24 strzelcami. Według Mierosławskiego, który był pierwszym dyktatorem powstania styczniowego, podstawą ataku i obrony polskich wojsk, byli kosynierzy wyszkoleni jak regularne wojsko.

Kosa bojowa

Kosa bojowa, która stanowiła uzbrojenie kosyniera to oczywiście element broni białej, która powstała z przekucia znanego wszystkim narzędzia rolniczego. Ze względu na jej szczególne właściwości tnące no i oczywiście spory zasięg, kosy sztorcowej łukowej używano do cięcia pęcin końskich wrogiego wojska. Kos zaginanych w pionie, używano do zadawania ran kłutych wrogowi.

Mundur powstańców

Mundurem oddziałów kosynierskich, był na ogół strój ludowy danego regionu, z którego wywodził się dany kosynier. Na głowie miał on rogatywkę z orzełkiem lub z biało-czerwonym paskiem. W zimie posiadał on barani kożuch i wysokie buty. Latem wiele oddziałów kosynierskich walczyło po prostu boso. Mundury strzelców to między innymi czamary, wołoszki, kapoty, świstki, kożuchy i znane wszystkim sukmany. Spodnie obowiązkowo musiały być wpuszczone w cholewy. Noszono na takim ubraniu łatwe do wykonania kokardy biało-czerwone, orły z tarczą i czapki rogatywki.

Jezdni

Jazda powstańcza nie posiadała jednolitego umundurowania. Istniały instrukcje o umundurowaniu poszczególnych rodzajów wosk jezdnych, ale dowódcy oddziałów kawalerii ustalali sami typy i wygląd umundurowania. Przeważały w takim umundurowaniu elementy narodowe, nawiązujące do mundurów Księstwa Warszawskiego i Królestwa Polskiego.

Nasza Redakcja dziękuje bardzo Stowarzyszeniu Rekonstrukcji Historycznej 4 Pułku Piechoty Legionów w Kielcach, za cenne informacje o powstaniu styczniowym przekazane nam podczas Nocy Muzeów.