Jędrzej Wala Starszy - przewodnik tatrzański

Poznając Tatry
Tatry poznał on jako kłusownik. Przewodnictwem zajął się po 1850 roku, szybko stając się obok Macieja Sieczki, jednym z najbardziej cenionych przewodników. Podobnie jak Sieczka pod wpływem Maksymiliana Nowickiego i Eugeniusza Janoty animatorów ruchu turystycznego, Wala porzucił kłusownictwo i stał się jednym z najgorliwszych strażników przyrody. Został pomocnikiem znanego zoologa profesora Nowickiego, któremu ułatwiał poznawanie życia kozic i świstaków.

Znani Polacy w najwyższych partiach gór
Chodził on po Tatrach z wieloma wybitnymi artystami i naukowcami, m.in. z Adamem Asnykiem, Walerym Radzikowskim, ks. Józefem Stolarcykiem, Leopoldem Świerzem, a także z Marią Steczkowską nauczycielką i tatrzańską turystką. Uważała go ona za „doskonałego przewodnika, a przytem bardzo poczciwego człowieka, na którego sumienność [można] z pewnością rachować”. Znany był z doskonałej znajomości topografii całych Tatr węgierskich i polskich. Mimo niepiśmienności wiedział wiele m.in. na temat innych gór i przyrody...

Pierwsze wejścia Wali
Jędrzej Wala dokonał wielu pierwszych wejść na szczyty i przełęcze tatrzańskie. W 1867 roku, poprowadził ks. Józefa Stolarczyka na Baranie Rogi, a w 1861 roku dokonał wspólnie z towarzyszami pierwszego znanego przejścia Koprowej Przełęczy. Do późnych lat życia zachował tężyznę fizyczną, jeszcze rok przed śmiercią, wchodził z turystami na Krzyżne.

Spoczywa na Cmentarzu Zasłużonych na Pęksowym Brzyzku. Jego imię noszą Walowe Turnie dla przykładu Zadnia Walowa Turnia, Pośrednia Walowa Turnia oraz Skrajna Walowa Turnia, Zadnia Walowa Ławka i Pośrednia Walowa Ławka, czyli miejsca gdzie uwielbiał przebywać.

Ewa Michałowska-Walkiewicz
Dziennik Polonijny
Polska