Stanisław Lubieniecki - polski astronom

Student Akademii Rakowskiej
Jego nazwisko, w rozlicznych pismach anglojęzycznych zapisywane jest jako Lubiniezky lub Lubyenyetsky. Studiował on na Akademii Rakowskiej, a po jej likwidacji, co nastąpiło w roku 1638, naukę kontynuował w Kisielnie na Wołyniu. W 1644 roku, Lubieniecki wyjechał do Torunia, gdzie pobierał nauki prywatne, z zakresu układu gwiazd i astronomii. Korzystając ze stypendium zborowego, kontynuował też swoją naukę we Francji jak również i w Niderlandach. Nauka ta odbywała się w latach 1646-1650.

Rozmowa z Kartezjuszem
W 1646 roku, Stanisław Lubieniecki zapisał się na uniwersytet w Orleanie, a następnie przeniósł się do uczelni Saumur. We Francji, pozostawał on pod wpływem środowiska socynian, które to wyznanie wkrótce przyjął. W 1649 roku, zapisał się on na uniwersytet w Lejdze, gdzie odbył rozmowę z Kartezjuszem, a dotyczyła ona obrotów Ziemi. Wkrótce po tym znamiennym spotkaniu, powrócił do Polski. W roku 1654, został ministrem zboru ariańskiego w Czarkowach.

Czas potopu szwedzkiego
W czasie potopu szwedzkiego, w dniu 25 października 1655 roku, Lubieniecki stanął na czele delegacji braci polskich, która udała się do króla Szwecji Karolusa Gustawusa X, by zabiegać o przywrócenie arianom ich swobód wyznaniowych. W 1658 roku, jako arianin został skazany na wygnanie. Nowego protektora uzyskał w osobie króla Danii Fryderyka III. Kontynuował on wówczas swoją pracę, noszącą tytuł Theatrum cometicum. Została ona wydrukowana na przełomie lat 1667-1668, w Amsterdamie. To największe siedemnastowieczne dzieło o kometach, często w dobie współczesnej wykorzystywane jako źródło cennych informacji naukowych. Zawiera ono opisy około 600 komet, jakie widziano na niebie od biblijnego potopu, do 1665 roku. Jeden z kraterów Księżyca został nazwany, na cześć polskiego astronoma, nazwiskiem Lubieniecki.

Zamieszkał w Hamburgu
Z czasem, zamieszkał on w Hamburgu, gdzie nieustannie był atakowany przez kler luterański. Według jednej z wersji jego śmierci, Stanisław Lubieniecki został otruty wraz z dwiema córkami na skutek nieostrożności służącej, która prawdopodobnie ugotowała im potrawę w naczyniu używanym wcześniej do wytapiania rtęci. Niewykluczone jednak, iż został zamordowany z polecenia duchownych luterańskich, którym nie na rękę był pobyt Lubienieckiego w Hamburgu. Zmarł on zatem dnia 18 maja 1675 roku. Jego ciało spoczęło na cmentarzu przy katedrze w Altonie koło Hamburga.

W rocznicę jego śmierci, wspomnijmy osobę, tego zapomnianego już astronoma.

Ewa Michałowska-Walkiewicz
Dziennik Polonijny
Polska