Biuletyn Instytutu Józefa Piłsudskiego - Nowy Jork marzec 2014

Siedziba Instytutu: "Kampania na rzecz Przyszłości"
Przez ponad pół wieku, Instytut Józefa Piłsudskiego w Ameryce, apolityczny i niezależny, poświęcał się rozpowszechnianiu niezakłamanej historii Polski w celu ochrony wizerunku Polski w świecie oraz zapoznania Amerykanów z jej dziedzictwem kulturowym i wkładem do dziedzictwa amerykańskiego. Instytut jest nadal aktywnym centrum badawczym najnowszej historii Polski oraz archiwum i muzeum historii i kultury polskiej, wzbogacając życie wielu ludzi.

Ze względu na okoliczności dotyczące obecnej siedziby, Instytut podejmuje aktywne działania w celu zapewnienia sobie długoterminowej stabilności. Bezpośrednim krokiem jest znalezienie, nowego stałego lokalu. Naszym celem jest dołożenie starań, aby to miejsce było prestiżowe a jednocześnie wystarczająco dynamiczne dla naszych przyszłych potrzeb i aspiracji.

W związku z podjęciem poszukiwań nowej lokalizacji, zostały utworzone dwa specjalne zespoły, które mają za zadanie pozyskiwanie funduszy na ten cel. Pierwszy zespół o nazwie „Lokal” skupia się na poszukiwaniu nowego miejsca dla Instytutu.

Natomiast zespół "Kampania na rzecz Przyszłości" będzie prowadzony przez nowego Dyrektora ds. rozwoju, Patrycję Bury, która będzie ściśle współpracować z Zarządem oraz zewnętrzną firmą poświęconą pozyskiwaniu funduszy, Greenvale Strategies, LLC. Wkrótce przedstawimy Państwu szczegóły kampanii i jej fazy.

"Kampania na rzecz Przyszłości" ma zapewnić rozwój naszych programów w nadchodzących latach. Dziś chcielibyśmy podziękować wszystkim za dobroczynne wsparcie i zaangażowanie w naszą wizję.

Startując z tą ekscytującą kampanią, prosimy wszystkich, którzy doceniają znaczenie Instytutu dla Polaków w USA, w Polsce i na świecie, o pomoc w znalezieniu w Nowym Jorku stałego lokum dla Instytutu i o wsparcie finansowe związane z tym projektem. Dołącz do naszych wysiłków w celu zapewnienia długoterminowej stabilności Instytutu. Możesz pomóc "Kampanii na rzecz Przyszłości" przez przekazanie darowizny finansowej lub poprzez polecenie donatora, spółki lub fundacji, które mogą być zainteresowane wspieraniem naszej placówki.

Instytut jest organizacją non-for-profit, a więc składki członkowskie i donacje można odpisać od podatku w USA. Można wysłać czek wypisany na Instytut Piłsudskiego w Ameryce albo dokonać wpłaty online.

Jeśli masz pytania dotyczące kampanii, prosimy o kontakt telefoniczny lub e-mail. Dziękujemy!

Wikipedia i Instytut Piłsudskiego
Instytut ma nowego Wikipedystę-Rezydenta, którym został Piotr Puchalski, nasz wolontariusz, student historii i europeistyki, autor książki Relikwie. Piotr jest odpowiedzialny za WikiProjekt GLAM Instytutu, dodawanie informacji do artykułow w Wikipedii, organizację pracy członków projektu i inne działania związane z Wikipedią. Naszą konsultantką w sprawach Wikipedii jest Dorothy Howard, Wikipedystka z Metropolitan Library Council.

Układ partnerski z Wikimedia Commons, dzięki pomocy doświadczonego wikipedysty i administratora Wikimedia Commons Jarka Tuszyńskiego, zaowocował wzbogaceniem Wikipedii w ponad 500 dokumentów z kolekcji Józefa Pilsudskiego, które są używane w rosnącej liczbie artykułów.

Zapraszamy wszystkich zainteresowanych historią do włączenia się do projektu, w Nowym Jorku lub przez Internet.

Obchody Narodowego Dnia Pamięci Żołnierzy Wyklętych
W dniu 1 marca 1951 r. wraz z sześcioma podkomendnymi został zabity strzałem w tył głowy ppłk Łukasz Ciepliński, prezes IV Zarządu Głównego Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość. Od 2011 r. ta data jest obchodzona jako Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych. Instytut Piłsudskiego w celu upamiętnienia Polaków zamordowanych przez komunistyczny aparat terroru organizuje pokazy trzech filmów w reżyserii Aliny Czerniakowskiej:

4 marca, godz 19-ta film Humer i inni - jest to zapis procesu w 1994 roku, który został wytoczony Adamowi Humerowi (prawdziwe nazwisko Umer), wicedyrektorowi Departamentu Śledczego Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego, oskarżonemu o znęcanie się nad więźniami w latach 40. i 50.

22 marca, godz. 19-ta dwa filmy: On wierzył w Polskę - opowieść o życiu i śmierci generała Nila, który na wieść o amnestii zdekonspirował się, został aresztowany i po kilku latach stracony przez powieszenie w więzieniu mokotowskim oraz W sprawie Generała Fieldorfa - opowieść o 10-letniej walce córki generała Marii, która walczyła, by zabójcy ojca - prokuratorzy i sędziowie zostali pociągnięci do odpowiedzialności za tę zbrodnię.

Wydarzenia
Doroczny kiermasz książek
W dniach 6 i 7 lutego 2014 r. odbył się w Instytucie doroczny kiermasz książek. Sprzedawano nowości oraz dublety ciekawych wydawnictw: książki, albumy, broszury itp. w cenach już od $1. Większość używanych książek oddawano za darmo.

Spotkanie z Matthew Tyrmandem
W dniu 13 lutego odbyło się spotkanie z Matthew Tyrmandem, który zaprezentował swoją książkę Jestem Tyrmand, syn Leopolda, napisaną w języku polskim. Wydarzenie to zorganizował E.K. Polish Bookstore, a było prowadzone przez Elżbietę Kieszczyńską. Pomimo bardzo złej pogody na spotkanie przyszło wiele osób. Autor opowiadał o tym, jak doszło do napisania książki, o swoich podróżach do Polski i odkrywaniu rodzinnego kraju ojca. Zadawano mu wiele pytań, także na tematy ekonomiczne, gdyż Matthew, zanim został pisarzem, pracował na Wall Street.

Wizyty
W lutym zawitała do Instytutu pani Laurie Gwen Shapiro, amerykańska dziennikarka, która obecnie korzysta z Archwium Rodziny Gawrońskich (kolekcja nr. 176). Pani Shapiro głównie skupia się na historii Williama Gawrońskiego, który mając 17 lat, zasłynął po przepłynięciu rzeki Hudson, co pomogło mu w dołączeniu do sławnej wyprawy na Biegun Południowy w 1928 roku organizowanej przez Richarda Byrd’a.

Bogata i ciekawa historia Williama Gawrońskiego zainspirowała panią Shapiro do napisania książki, która będzie wydana w 2015 r. przez Simon & Schuster pod tytułem “Happiest Boy in the World: Billy the Stowaway and Commander Byrd\'s Greatest Voyage to Antarctics”.

Zbiory rodziny Gawrońskich zostały przekazane do Instytutu przez wdowę po panu Williamie Gawrońskim. Kolekcja zawiera głównie dokumenty osobiste, publikacje prasowe dotyczące rodziny, korespondencję, fotografie oraz bogatą kolekcję kart pocztowych. Zachęcamy do zapoznania się z Archiwum.

Archiwa

Zbiory Instytutu ocalone z płonącej Warszawy w 1939 r.

Najwartościowszą, stanowiącą około 20 procent wszystkich zasobów archiwalnych Instytutu kolekcję stanowią fragmenty zbiorów Instytutu Piłsudskiego oraz Wojskowego Biura Historycznego w Warszawie, uratowane we wrześniu 1939 r. Do tej grupy należą zespoły: Adiutantura Generalna Naczelnego Wodza (1918-1922), Powstania Śląskie, Komisja Likwidacyjna gen. Lucjana Żeligowskiego (1926), Litwa Środkowa (1920-1922), Archiwum gen. Juliana Stachiewicza, Archiwum Edwarda Śmigłego Rydza, teki gen. Tadeusza Rozwadowskiego, Archiwum Wojskowego Biura Historycznego, Sprawy Sądowe i Honorowe Generałów i Wyższych Dowódców, Ukraińska Misja Wojskowa w Polsce (1919-1921, 1931) oraz częściowe Archiwum Józefa Piłsudskiego.

Akta te zostały początkowo skierowane do Rumunii, gdzie między październikiem 1939 r. a lutym 1940 r. zespół pod przewodnictwem mjr. Bolesława Waligóry i kpt. Stanisława Librewskiego sporządził ponowny ich spis. Z Rumunii trafiły do Francji, następnie do Lizbony, skąd w roku 1941 wysłano je do Stanów Zjednoczonych. 1 kwietnia 1943 r. komisja pod przewodnictwem ambasadora RP w Waszyngtonie, Jana Ciechanowskiego z udziałem attache wojskowego płk. Włodzimierza Onacewicza, dr Karola Estreichera i Stefana Poradzewskiego - otworzyła skrzynie przesłane z Lizbony. Następnie archiwalia zostały przekazane do nowo powstałego Instytutu Piłsudskiego w Ameryce.

Ocalone kolekcje są digitalizowane. Niektóre z nich, między innymi, archiwum Józefa Piłsudskiego, Ukraińska Misja Wojskowa, częściowo Powstania Śląskie, są już dostępne online na stronie Instytutu. Obecnie digitalizowane jest archiwum Adiutantura Naczelnego Wodza.

In Memoriam

Janina Katelbach / Nina Polan
16 lutego, 2014 r. zmarła w Nowym Jorku Janina Katelbach, znana jako Nina Polan, niestrudzona propagatorka polskiego teatru w Stanach Zjednoczonych. Urodziła się 30 listopada 1927 r. w Berlinie w rodzinie Tadeusza Katelbacha, senatora II Rzeczypospolitej i Zenaidy z Semplińskich z Kowieńszczyzny. Lata dzieciństwa spędziła w Polsce i na Litwie. W wyniku II wojny światowej znalazła się w Londynie, gdzie ukończyła prestiżową Królewską Akademię Sztuki Dramatycznej. Jej kariera artystyczna objęła teatr i film w Londynie, Hiszpanii, Stanach Zjednoczonych i Polsce. Od 1954 r. mieszkała w USA, gdzie w latach 70-tych na stałe związała się z Polskim Instytutem Teatralnym, piastując funkcję dyrektora naczelnego i artystycznego, wystawiając ważne i interesujące przedstawienia teatralne oparte na polskiej literaturze.

Była zaangażowanym członkiem Instytutu Piłsudskiego w Ameryce, gdzie zdeponowała zbiory swojego ojca, uczestniczyła w obchodach polskich świat narodowych, wspierała radą i pomocą. Zawsze uśmiechnięta, życzliwa ludziom, dbająca o sprawy polskie w USA.

Cześć Jej Pamięci!

Podziękowania
Składamy podziękowania Adamowi Roliczowi, Adamowi Antoniemu, Andrzejowi Wawryniukowi, Marcie Mędrzak oraz Waldemarowi Berłowskiemu za donacje na rzecz Instytutu wpłacone w Polsce. Bardzo prosimy donatorów o informacje via e-mail o dokonanej wpłacie z podaniem imienia, nazwiska oraz adresu, abyśmy mogli podziękować.

Informacje Instytutu Piłsudskiego w Londynie
W sobotę, 15 lutego mieliśmy przyjemność gościć uczniów Polskiej Szkoły Przedmiotów Ojczystych in H. Sienkiewicza w Fulham. Lekcja poświęcona była historii Pierwszej Wojny Światowej oraz drodze Polski do niepodległości.

Od 19 marca 2014 r. w naszej sali muzealnej bedzie można oglądać ekspozycję poświęconą 45. letniej współpracy pomiędzy Instytutem Józefa Piłsudskiego a Polskim Ośrodkiem Społeczno-Kulturalnym w Londynie.

23 marca 2014 w kościele garnizonowym pod wezwaniem św. Andrzeja Boboli, zostanie odprawiona uroczysta msza święta w intencji Józefa Piłsudskiego.

Quiz

Pytanie z poprzedniego biuletynu

Proszę podać datę wydania rozkazu rozwiązującego Armię Krajową. Kto wydał ten rozkaz?

Poprawna odpowiedź: 19 stycznia 1945 r. Komendant Główny AK gen. Leopold Okulicki “Niedźwiadek” wydał rozkaz rozwiązujący Armię Krajową. W rozkazie tym powiedział:

"Żołnierze Armii Krajowej. Daję Wam ostatni rozkaz. Dalszą swą pracę i działalność prowadźcie w duchu odzyskania pełnej niepodległości Państwa i ochrony ludności polskiej przed zagładą. (...) W przekonaniu, że rozkaz ten spełnicie, że zostaniecie na zawsze wierni tylko Polsce oraz by Wam ułatwić dalszą pracę - z upoważnienia pana Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej zwalniam Was z przysięgi i rozwiązuję szeregi AK."

Przysłano kilka poprawnych odpowiedzi. Nagrodę książkową otrzymuje pani Irena Trzcionkowska z Nowego Jorku. Gratulujemy!

Nowe pytanie

Kto i kiedy wykonał rozkaz Komendy Głównej AK, uwalniając członków organizacji “Wachlarz” więzionych przez Gestapo w Pińsku?

Uwaga: Przy nadsyłaniu odpowiedzi prosimy podawać adres korespondencyjny, aby można było wysłać nagrodę. Spośród otrzymanych prawidłowych odpowiedzi rozlosujemy jedną nagrodę.
Instytut Józefa Piłsudskiego w Ameryce jest niezależną placówką o profilu historycznym, jednym z największych polskich i polonijnych archiwów poza granicami kraju, posiadającym zbiory dokumentów, zdjęć, obrazów, medali i innych pamiątek, a także bibliotekę. Aby uzyskać więcej informacji odwiedź nasza stronę www.pilsudski.org.

Poprzednie numery Biuletynu dostępne są na stronie Instytutu, gdzie można również zamówić subskrypcję. Jeśli chcesz włączyć się do prac Instytutu, zostań jego członkiem albo wolontariuszem. Instytut utrzymuje się z donacji i darowizn, jesteśmy wdzięczni za każdą pomoc.

Apelujemy o przekazywanie do Instytutu Piłsudskiego pamiątek rodzinnych, korespondencji i innego rodzaju zbiorów archiwalnych. Instytut potrzebuje także wolontariuszy do pomocy w działalności, opracowywaniu zbiorów, digitalizacji, kwerendach itp.

Pilsudski Institute of America
180 Second Avenue
New York, NY 10003