Uchwała Senatu RP w 100. rocznicę pierwszego posiedzenia Senatu II RP

Senatorowie podkreślają w niej, że początki Izby wyższej w Polsce sięgają połowy XIV w., a jej rola zmieniała się na przestrzeni wieków. W ocenie senatorów ogromne znaczenie dla polskiego parlamentaryzmu miał okres międzywojenny, kiedy to na mocy konstytucji marcowej odrodziła się druga Izba parlamentu. W dokumencie przypomniane zostały dzieje Senatu w XX-leciu międzywojennym do jego rozwiązania 2 listopada 1939 r. przez przebywającego na emigracji prezydenta Władysława Raczkiewicza.

W uchwale podkreślono, że „w godzinie dziejowej próby” znakomita część senatorów dała świadectwo patriotyzmu i odwagi, a wielu z nich oddało życie za Polskę. Senatorowie przypomnieli, że na skutek sfałszowanego przez komunistów referendum w 1946 r. Senat został zlikwidowany i odrodził się w wyniku porozumień Okrągłego Stołu z 5 kwietnia 1989 r. 4 czerwca 1989 r. przeprowadzono wolne i demokratyczne wybory do Izby wyższej polskiego parlamentu.

W ocenie senatorów w demokracji konstytucyjnej dwuizbowość ma istotne znaczenie ustrojowe – pozwala na konsekwentne przestrzeganie zasady podziału i równowagi władz: ustawodawczej, wykonawczej i sądowniczej. „Jej celem jest ochrona praw jednostki przed niebezpieczeństwami wynikającymi z koncentracji władzy” – stwierdzili. Według senatorów historia polskiego parlamentaryzmu pozwala dostrzec powiązanie między dwuizbowością parlamentu a suwerennością państwa w jej tradycyjnym rozumieniu, co powoduje aktualność słów Andrzeja Frycza-Modrzewskiego z jego dzieła „O poprawie Rzeczpospolitej”: „Senat jest tym, co pozostałe władze do szlachetnych działań pobudza, od nieuczciwych odwodzi, a namiętności studzi. Dlatego bez rady, opinii i kontroli Senatu nic w Rzeczpospolitej ani poza jej granicami czynić się nie godzi”.

W uchwale podkreślono, że w ciągu ostatnich 100 lat Senat odegrał istotną i pozytywną rolę w kształtowaniu kultury prawnej i politycznej. „Reprezentuje on te wartości, których nigdy nie może zabraknąć. Jest strażnikiem ideałów ustrojowych, a wśród nich szacunku dla państwa, praw mniejszości, prawa do wyrażania odrębności i odmienności w ramach porządku konstytucyjnego” – napisali senatorowie. Ich zdaniem Senat, którego korzenie sięgają głęboko w historię RP, ma swoje miejsce w XXI w. Senatorowie oddali także w uchwale hołd „wszystkim tym, którzy przyczynili się do powstania Senatu oraz ugruntowania jego obecnej pozycji w systemie organów władzy państwowej, w szczególności marszałkom oraz senatorom wszystkich kadencji, którzy pozostają wierni tradycji polskiego Senatu i Najjaśniejszej Rzeczypospolitej”.