Biuletyn Instytutu Józefa Piłsudskiego Nr 12/2010, Grudzień 2010

Wydarzenia

90-ta Rocznica Bitwy Warszawskiej

W sobotę, 13 listopada w Konsulacie Generalnym RP zgromadziło się około 200 osób – przyjaciół i sympatyków Instytutu Piłsudskiego w Ameryce – aby uczcić 90-tą rocznicę Bitwy Warszawskiej i Święto Niepodległości Polski. Przybyłych witał Marszałek Piłsudski patrzący z portretu wykonanego przez znanego portrecistę i malarza Zdzisława Czermańskiego oraz dźwięki muzyki Chopina pięknie granej przez utalentowaną młodą pianistkę Violettę Koss.

Uroczystość zorganizowaną przez Instytut i Konsulat otworzyła i prowadziła prezes Magda Kapuścińska. Konsul Przemysław Balcerzyk w ciepłych słowach powitał zebranych. Wyraził radość, że tak ważne wydarzenie odbywa się w salach Konsulatu. Na program składał się wykład prof. Włodzimierza Sulei, dyrektora Oddziału Instytutu Pamięci Narodowej we Wrocławiu, zatytułowany Na szańcu Europy, prezentacja multimedialna dr. Iwony Korgi, dyrektora Instytutu, zatytułowana Bitwa Warszawska w zbiorach Instytutu Piłsudskiego oraz koncert pieśni legionowych w wykonaniu znanych nowojorskich śpiewaków - Barbary Revi, Wojciecha Bukalskiego i Pawła Raczkowskiego.

W swoim wykładzie Profesor Suleja omówił kolejne losy zmagań Wojska Polskiego z Armią Czerwoną, genialną strategię Piłsudskiego i inne uwarunkowania które doprowadziły do zwycięskiej bitwy z bolszewikami.  Dr Iwona Korga przedstawiła rzadkie zdjęcia, międy innymi Piłsudskiego wśród dowódców, z pola frontu oraz defilady po zwycięstwie. Pokazała bezcenne dokumenty, wśród nich rozkaz numer 10000 będący planem Bitwy Warszawskiej – unikalny dokument podpisany przez głównych dowódców i Wodza Naczelnego Marszałka Piłsudskiego oraz kilka innych rozkazów związanych z toczącą się w dniach 12-25 sierpnia 1920 r. bitwą. Przedstawiła też  meldunki Armii Czerwonej, których rozszyfrowanie przez polski wywiad pomogło znacznie  w opracowaniu strategii bitwy.

Po wykładzie Zarząd Instytutu wręczył dr Kordze medal Merentibus ustanowiony w roku 2003 w 60-lecie powstania Instytutu Piłsudskiego w Ameryce, przyznawany za szczególne zasługi położone dla rozwoju i działalności tej placówki. Ceremonia była wzruszająca, a dla pani dyrektor była to niespodzianka.

Potem nastąpiła część artystyczna. Artyści z ogromną werwą po aktorsku śpiewali znane pieśni legionowe. Towarzyszyli im wzruszeni goście. Wielu z nich miało łzy w oczach. My pierwsza brygada poderwała wszystkich z miejsc i została odśpiewana z przejęciem w postawie na baczność. Ten wzruszający wieczór na długo pozostanie w pamięci osób w nim uczestniczących.
Wykład "Propaganda w wojnie polsko-sowieckiej"

Bardzo interesujący wykład Konrada Paduszka, pracownika naukowego Wojskowego Biura Badań Historycznych w Wojskowym Centrum Edukacji Obywatelskiej w Warszawie, odbył się w Instytucie w dniu 16 listopada. Konrad Paduszek i dwóch innych naukowców z WBBH, dr Andrzej Chmielarz i Witold Rawski w listopadzie prowadzili badania w Instytucie.

Konrad Paduszek zaprezentował szereg plakatów propagandowych wykonanych podczas trwania wojny 1919 - 1920 roku. Plakaty te miały za zadanie mobilizowanie do walki żołnierzy i społeczeństwa walczących po przeciwnych stronach państw. Prelegent omówił różnice i podobieństwa w sposobach agitacji Rosji sowieckiej i Polski. Przy niemal każdej ekspozycji zebrani dyskutowali nad jej przekazem.
Film "Inny sierpień"

W dniu 23 listopada w Instytucie zostały wyświetlone  fragmenty filmu "Inny Sierpień" zrealizowanego przez Piotra Bikonta, Leszka Dziumowicza i Waldemara Płochańskiego i wyprodukowanego przez pierwszego w Polsce niezależnego producenta filmowego Video Studio Gdańsk. Jest to zapis strajku w stoczni w sierpniu 1988r. W filmie przedstawione są przemówienia, wypowiedzi i dyskusje organizatorów i uczestników strajku, pokazany jest proces negocjacji. Ciekawym było oglądać obrazy z przed 22 lat, atmosferę i działaczy  - wielu znanych nam obecnych polityków.

Po pokazie  Tolek Filipkowski, działacz Solidarności, współorganizator strajków, wykonawca i twórca piosenek solidarnościowych, odpowiadał na liczne pytania i śpiewał z gitarą piosenki związane z Solidarnością.
Zaproszenia

Polish American Business Club celebrował dziesiątą rocznicę swego powstania w dniu 5 listopada w Konsulacie Generalnym RP. Na tej uroczystości Instytut Piłsudskiego reprezentowała Magda Kapuścińska.

W uroczystych obchodach Święta Niepodległości zorganizowanych w dniu 11 listopada w Konsulacie Generalnym RP uczestniczyły Magda Kapuścińska i Iwona Korga. Na spotkaniu wśród zaproszonych gości byli przedstawiciele zagranicznych placówek dyplomatycznych i polskich organizacji.

Informacje Instytutu Piłsudskiego w Londynie

Otwarta 14 listopada wystawa „Dwudziestolecie w kalejdoskopie” przygotowana w całości przez młodych wolontariuszy współpracujących z Instytutem, wzbudziła ogromne zainteresowanie. Ukazała okres międzywojennej Polski przez pryzmat ich własnych skojarzeń z tą epoką. Oprócz tablic wystawowych pojawiły się eksponaty przywołujące klimat międzywojnia, przygotowano specjalnie pokaz slajdów, wszystkiemu zaś towarzyszyła przedwojenna muzyka. Wystawȩ można zwiedzać do końca grudnia br.

Wszystkim naszym Pracownikom, Przyjaciołom, Dobroczyńcom i Sympatykom składamy najserdeczniejsze życzenia Świąteczne i Noworoczne – dużo Łask Bożych, spokoju i zdrowia.

Uroki poszukiwań archiwalnych

Profesor Wacław Jędrzejewicz, inicjator i pierwszy dyrektor Instytutu Piłsudskiego, charakteryzował się fenomenalną pamięcią. Kiedy w roku 1982 porządkowaliśmy dokumenty, często pojawiały się listy bez podpisu, daty itp. Wystarczyło wtedy pójść z tym tekstem do profesora Jędrzejewicza, który po krótkim obejrzeniu wyrokował: to jest list od tej osoby do tej, pisany w tym roku itp.

Kto odgadnie, z poniższego fragmentu, kto pisał, do kogo i kiedy? Jako bonus, można rozszyfrować także kody użyte w tym fragmencie listu (rozwiązanie w następnym numerze).
"[...] To wszystko, nie chce mi się pisać więcej. Aha! Te idioty coś ze Str. bi zrobiły, dotąd jej nie ma w Odessie, czort wie co, podeślemy stąd faceta aż tam, żeby zrobił "doznanje". No buzi! Kiedyż ty Bolku do Galilei! Co?

Prasa małego formatu

W Instytucie znajdują się unikalne gazetki, gazety, komunikaty, druki z lat przedwojennych, wojennych i powojennych, które w tej chwili katalogujemy. Są to często pojedyncze numery, ręcznie pisane i odbijane domowym sposobem, publikowane w obozach jenieckich, w różnych stronach świata, w których przebywała Armia Andersa; numery gazet z lat 1939 - 1945 czy 1980 z czasów Solidarności czy stanu wojennego w Polsce. Częściowy katalog prasy jest dostępny na naszej stronie internetowej.

W Kurjerze Wileńskim, numerze wydanym w Wilnie, w sobotę 11 listopada 1939 roku, ukazał się wzruszający artykuł zatytułowany Miłość Ojczyzny autorstwa księdza Michała Rutkowskiego, w którym czytamy:

Nic tak nie podnosi moralnie i nic tak nie jednoczy społecznie, jak dobrze poznana i serdecznie pielęgnowana miłość ojczyzny. Wyraz ojczyzna budzi w sercu naszem jakieś dziwne i piękne i słodkie uczucia. Ten chyba nie czuje, co to ojczyzna, któremu namiętności spaliły serce na popiół i w sercu którego już nie tli żadna iskierka szlachetna - spodlony ugrzązł w błocie i sprzedał swoje sumienie.

Rocznice

5 grudnia 1867 roku w Żułowie niedaleko Wilna urodził się Józef Piłsudski, wódz i polityk, pierwszy marszałek odrodzonej Polski. Józef Piłsudski odegrał wielką rolę w najnowszej historii naszego Kraju, w walce o wolność i w budowie niepodległego państwa.

Józef Piłsudski zwany w dzieciństwie Ziukiem miał czterech braci i trzy siostry. Jego ojciec, Józef Wincenty Piotr Piłsudski, podczas  powstania 1863 roku komisarz Rządu Narodowego na Żmudzi, wywodził się z litewskiego rodu Ginetów. Matka Maria, pochodziła ze starego żmudzkiego rodu Billewiczów. Józef Piłsudski niejednokrotnie mówił o sobie "ja, Litwin", chociaż poświęcił wszystkie siły walce o niepodległość Polski, którą uznawał za swoją Ojczyznę.

Podziękowania

Dziękujemy sponsorom uroczystości zorganizowanej w dniu 13 listopada z okazji 90-tej rocznicy Bitwy Warszawskiej a Konsulatowi Generalnemu RP za udostępnienie swoich sal i pomoc finansową. Dziękujemy Polsko-Słowiańskiej Federalnej Unii Kredytowej i prywatnym osobom za wsparcie finansowe. Panu Adamowi Bąkowi (firma Adamba) za zorganizowanie i sfinansowanie baru, Janowi Kaczmarkowi z Polonia Bakery w Passaic za pyszny sernik i makowiec.

Quiz

Pytanie z poprzedniego biuletynu

Na międzysojuszniczej konferencji w Spa w lipcu 1920 r., poświęconej między innymi sprawie niemieckich odszkodowań wojennych, był obecny były minister Spraw Zagranicznych, który przez kilka dni przewodniczył delegacji polskiej. Jakie było jego nazwisko?

Odpowiedź prawidłowa: Przewodniczącym polskiej delegacji w konferencji Ententy w Spa w lipcu 1920 był Stanisław Patek... Pajewski, minister spraw zagranicznych w rządzie Leopolda Skulskiego. Taką odpowiedź nadesłał pan Piotr K. Marszałek z Wrocławia. Wysyłamy książkę.

Nowe pytanie

Który z braci Józefa Piłsudskiego zasłynął znakomitymi badaniami etnograficznymi i który dalekowschodni lud był celem jego badań?

Uwaga: Przy nadsyłaniu odpowiedzi prosimy podawać adres korespondencyjny, aby można było wysłać nagrodę. Spośród otrzymanych prawidłowych odpowiedzi rozlosujemy jedną nagrodę.

Instytut Józefa Piłsudskiego w Ameryce jest niezależną placówką o profilu historycznym, jednym z największych polskich i polonijnych archiwów poza granicami kraju, posiadającym zbiory dokumentów, zdjęć, obrazów, medali i innych pamiątek, a także bibliotekę. Aby uzyskać więcej informacji odwiedź nasza stronę www.pilsudski.org.

Poprzednie numery Biuletynu dostępne są na stronie Instytutu, gdzie można również zamówić subskrypcję. Jeśli chcesz włączyć się do prac Instytutu, zostań jego członkiem albo wolontariuszem . Instytut utrzymuje się z donacji i darowizn, jesteśmy wdzięczni za każdą pomoc.

Apelujemy o przekazywanie do Instytutu Piłsudskiego pamiątek rodzinnych, korespondencji i innego rodzaju zbiorów archiwalnych. Instytut potrzebuje także wolontariuszy do pomocy w działalności, opracowywaniu zbiorów, digitalizacji, kwerendach itp.

Instytut Józefa Piłsudskiego otwarty jest codziennie od poniedziałku do piątku, w godzinach od 10:00 do 17:00.

Pilsudski Institute of America
180 Second Avenue
New York, New York 10003