Książka ze Stalowej Woli lekturą kanadyjskich studentów

Obszerne fragmenty wydanej przez Muzeum Regionalne w Stalowej Woli książki „Żyd, mój sąsiad. Dialog kultur w przedwojennym Rozwadowie” znalazły się wśród lektur wybranych dla studentów Uniwersytetu Concordia w Montrealu.

Z publikacji skorzysta 60 studentów uczestniczących w kursie "Literatura i Holokaust", prowadzonym przez profesora Normana Ravvina, znawcę kultury i literatury żydowskiej. Zajęcia przewidziane są na semestr zimowy.

Autorka książki Elżbieta Skromak ze stalowowolskiego muzeum przyznała, że profesor przygotował dla uczestników kursu specjalny materiał, takie kompendium wiedzy, w którym znalazły się obszerne fragmenty z jej książki "Żyd, mój sąsiad. Dialog kultur w przedwojennym Rozwadowie", a także fragmenty publikacji innych autorów. Kompendium ma być pomocne dla studentów przy poznawaniu tematyki dotyczącej literatury i Holokaustu.

W kompendium zebranym przez prof. Ravvina znalazły się m.in. fragmenty książki dotyczące stereotypów, mitów na temat Żydów, wizerunku Żydów, utrwalonego w pamięci mieszkańców Rozwadowa (obecnie dzielnicy Stalowej Woli, dawniej samodzielnego miasta). Autorka oparła się na relacjach ludzi urodzonych w latach 1924-1934 oraz wspomnieniach Polaków i Żydów z Rozwadowa.

"Żyd, mój sąsiad. Dialog kultur w przedwojennym Rozwadowie" jest pokłosiem badań etnologicznych "Sąsiedzi. Dialog kultur w przedwojennym Rozwadowie" prowadzonych w latach 2007–2012 przez Elżbietę Skromak. W kompendium znalazł się także wstęp do książki napisany przez dr hab. Leszka Hońdę z Instytutu Judaistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego, który sprawował redakcję naukową nad publikacją.

Hońdo we wstępie do książki napisał, że w pamięci mieszkańców związanych z przedwojennym Rozwadowem zachowały się różne obrazy Żydów, ich dawnych sąsiadów: kolegów i koleżanek ze szkolnej ławy, handlowców i rzemieślników.

"Prace badawcze pozwoliły w dużym stopniu na nowo odkryć zapomnianą społeczność rozwadowską, bowiem rozwadowianie udzielający wywiadów pamiętali wiele szczegółów z życia, dotyczących przedwojennej symbiozy Polaków i Żydów, jak również mrocznego czasu Holokaustu. Z opowieści i wspomnień wyłonił się ciekawy, nieistniejący już świat małego przedwojennego miasteczka, gdzie ludność polska i żydowska żyła w sąsiedztwie; świat, który w brutalny sposób zniszczył wybuch II wojny światowej i okrucieństwo, jakie niósł ze sobą niemiecki nazizm" – można przeczytać we wstępie.

Publikacja wydana została w dwóch językach: polskim i angielskim. Wzbogacono ją ponadto archiwalnymi i współczesnymi zdjęciami oraz planem Rozwadowa.

- Nie wiem, jak książka mojego autorstwa trafiła w ręce prof. Ravvina, ale bardzo się cieszę z tego. Pochlebia mi to, że uznał ją za pomocną na swoich zajęciach – powiedziała Skromak.

Wyraziła przypuszczenie, że profesor usłyszał o publikacji od innych naukowców – np. z uniwersytetu w Holandii, którzy jakiś czas wcześniej odwiedzili muzeum w Stalowej Woli i zapoznali się z książką.

Z kolei dyrektorka muzeum Lucyna Mizera zauważyła, że stalowowolska książka poświęcona Żydom "do Kanady trafiła w ubiegłym roku i tam wzbudziła zainteresowanie". Dodała, że muzeum w ciągu roku wydaje kilkanaście publikacji, z których większość jest wynikiem badań pracowników tej placówki.

Mgr Elżbieta Skromak jest etnologiem, muzealnikiem, absolwentką Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie; obecnie pracuje w Muzeum Regionalnym w Stalowej Woli. Jest autorką wystaw, publikacji, programów edukacyjnych z zakresu etnologii i etnografii.

Dr hab. Leszek Hońdo - kierownik Zakładu Kultury Żydów w Instytucie Judaistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, sekretarz Komisji Historii i Kultury Żydów Polskiej Akademii Umiejętności, autor licznych publikacji m.in. na temat cmentarzy żydowskich w Polsce. Współpracował z Muzeum Regionalnym w Stalowej Woli przy wystawie "Kultura Żydów galicyjskich", redaktor naukowy książki "Żyd, mój sąsiad".

Agnieszka Pipała
Polska Agencja Prasowa