Jak znaleźć konto po zmarłym w Polsce

Pytanie pani Natalii

Do redakcji napisała Pani Natalia: „Miesiąc temu w Polsce zmarł mój dziadek. Z przekazu rodzinnego wiem, że posiadał kilka kont w różnych instytucjach finansowych, na których prawdopodobnie znajdują się jakieś pieniądze. Dziadek mieszkał w dużym wojewódzkim mieście, gdzie jest kilkadziesiąt banków. Dziadek nie zostawił testamentu, a jedynymi spadkobiercami jestem ja - wnuczka mieszkająca w Stanach i moja siostra Maria w Polsce. W jaki sposób możemy uzyskać informacje o rachunkach osoby zmarłej? Czy siostra musi udać się do każdej instytucji z osobna? Czy na podstawie aktu zgonu dziadka dostanie informację i wypłatę?”

Rachunek z dyspozycją na wypadek śmierci

Od 1 lipca 2016 r. bank w Polsce ma obowiązek przy zakładaniu konta poinformować klienta, że może on wydać dyspozycję na wypadek śmierci. Co się tyczy już istniejących kont, bank miał w ciągu sześciu miesięcy, licząc od 1 lipca 2016 roku, poinformować posiadacza rachunku o możliwości wskazania osób, które mogą przejąć konto po jego śmierci.

Właściciel rachunku może zlecić wypłatę pieniędzy małżonkowi, dzieciom, wnukom, prawnukom, rodzicom, dziadkom i rodzeństwu. Liczba wydanych dyspozycji jest nieograniczona - można wydać polecenie, aby bank wypłacił różne kwoty, np. żonie 10 tys. zł, a dzieciom po 4 tys. zł. Suma wypłat na podstawie tych dyspozycji nie może być jednak wyższa niż dwudziestokrotne przeciętne wynagrodzenie za ostatni miesiąc przed śmiercią posiadacza rachunku.

Po otrzymaniu informacji o śmierci posiadacza rachunku, finansowa instytucja musi powiadomić osoby, na rzecz których wydano dyspozycje.

Jeżeli dziadek pani Natalii skorzystał z tej opcji i wyznaczył spadkobiercę na wypadek swojej śmierci, to osoba ta uzyska dostęp do środków po okazaniu aktu zgonu. W przeciwnym razie procedura jest bardziej skomplikowana.

Najpierw tytuł prawny do spadku

W celu uzyskania informacji o koncie zmarłego, należy posiadać prawomocne postanowienie sądu, które potwierdza prawo do nabycia spadku lub akt notarialny poświadczający jego dziedziczenie.

Wnuczka dziadka mieszkająca w Polsce powinna wszcząć postępowanie spadkowe albo w polskim sądzie albo u polskiego notariusza. Procedurę spadkową w Polsce i w Stanach Zjednoczonych wyjaśniam w swojej najnowszej książce pt. „Planowanie spadkowe”.

Następnie w dowolnym banku składa się wniosek o uzyskanie informacji o rachunkach zmarłego. Instytucja przyjmująca wniosek zweryfikuje tożsamość i uprawnienie wnioskodawcy do spadku, po czym wyśle wniosek do Centralnej informacji
o rachunkach bankowych.

Centralna informacja o rachunkach bankowych

Żeby odszukać i odzyskać konto w banku, warto wiedzieć, czym jest Centralna informacja o rachunkach bankowych. Centralna Informacja to usługa, którą Krajowa Izba Rozliczeniowa (KIR) świadczy bankom i SKOK-om, w celu sprawniejszego pozyskiwanie informacji o kontach nieaktywnych. Korzystanie z tego narzędzia jest dla banków i SKOK-ów obligatoryjne. System ten daje dostęp do informacji o rachunkach osób zmarłych, „zapomnianych” rachunkach osób fizycznych oraz rachunkach osób wskazanych przez sąd, komornika, policję lub inne uprawnione organy.

Niestety, Centralna informacja o rachunkach nie zawiera szczegółów dotyczących rachunków maklerskich, rejestrów w funduszach inwestycyjnych, polis inwestycyjnych czy innych form inwestycji. Tego typu składników majątku trzeba poszukiwać na własną rękę.

Z usług Centralnej informacji może skorzystać zainteresowana osoba, by sprawdzić gdzie znajdują się jej własne rachunki, albo rachunki przez nią odziedziczone. Nie rzadko bowiem ktoś uzyskał spadek, ale nie wie, gdzie znajdują się środki spadkodawcy. 

W przeszłości zapytanie o poszukiwany rachunek musiało być adresowane do każdego banku lub SKOK-u z osobna. Od 1 lipca 2016 roku zbiorcze informacje posiada Centralna informacji o rachunkach. 

Centralna informacja o rachunkach przesyła elektronicznie zapytanie do wszystkich banków i SKOK-ów w Polsce. Każdy z nich ma obowiązek udzielenia odpowiedzi Centrali w terminie trzech dni roboczych. Następnie Centralna informacja prześle raport - w formie zbiorczej informacji - do instytucji finansowej, w której było złożone zapytanie. I tak dowiadujemy się, czy zmarły miał jakieś rachunki, na których są zdeponowane pieniądze będące przedmiotem spadku.

Więcej informacji znajdziesz w witrynie Centralnej Informacji: http://www.centralnainformacja.pl. 

Jak znaleźć własne zapomniane konto w Polsce

Nowe przepisy w Polsce nałożyły na banki obowiązki wobec nieaktywnych kont, które umożliwiają właścicielom ich odnalezienie. 

Umowny termin „rachunki uśpione” to określenie dotyczące kont bankowych zapomnianych przez ich właścicieli, a także kont osób zmarłych, o których nie wiedzieli spadkobiercy, albo kont, których spadkobierców nie odnaleziono. Jeżeli w ciągu 5 lat i nie były na koncie wykonywane żadne operacje, to bank wystąpi do rejestru Powszechnego Elektronicznego Systemu Ewidencji Ludności (PESEL) po ustalenie, czy posiadacz rachunku żyje.

Jeżeli właściciel zmarł, to zgromadzone środki mają być przekazane spadkobiercom. Gdy bank nie znajdzie spadkobierców, to środki przejmie gmina, w której zameldowany był właściciel konta. 

Jeżeli bank dostanie potwierdzenie, że właściciel konta żyje, to musi konto zatrzymać otwarte, a dopiero 10 lat od ostatniej czynności wykonanej na rachunku bank ma obowiązek zamknąć rachunek klienta. Bank jednak będzie musiał na co najmniej sześć miesięcy przed upływem tego terminu poinformować klienta o skutkach upływu tego okresu. Wniosek: Należy upewnić się, że bank posiada nasz aktualny adres.

Co ważne, każdy z nas może sprawdzić, czy ktoś nie założył rachunku, wykorzystując nielegalnie nasze dane osobowe. Tym samym Centralna Informacja może być cennym narzędziem do walki z wyłudzeniami.