Uznanie zagranicznych orzeczeń sądowych. Część III

Zagraniczne orzeczenia rozwiązują małżeństwa z dniem uprawomocnienia się wyroku zagranicznego a nie z dniem prawomocnego uznania orzeczenia są skuteczne na terenie Polski.

Sprawy o uznanie orzeczenia sądu zagranicznego rozpatruje sąd okregowy miejsca zamieszkania stron, miejsca zamieszkania uczestnika postępowania, jeżeli jego miejsce można wskazać, miejsca zamieszkania wnioskodawcy a jeżeli strony zamieszkują na stałe za granicą właściwym jest Sąd Okręgowy m.st. Warszawy. Orzeczenia sądów w sprawach cywilnych podlegają uznaniu z mocy prawa, chyba, że istnieją przeszkody omówione w poprzednich opracowaniach.
   
Sąd orzeka po przeprowadzeniu rozprawy w składzie trzech sędziów zawodowych.
   
Z praktyki wiadomo, że większość stron postępowania zamieszkuje za granicą, dlatego strony powinny wyznaczyć swoich pełnomocników procesowych lub do doręczeń zamieszkałych w Polsce. Uczestnik postępowania zamieszkały za granicą otrzymuje kopie wniosku wraz z załącznikami za pośrednictwem polskiej placówki dyplomatycznej lub konsularnej, co niewątpliwie przedłuża postępowanie.
   
Postępowanie przed sądem ma charakter postępowania delibacyjnego, to znaczy sąd nie bada zasadności takiego wyroku. Jeżeli strona jest z niego niezadowolana powinna była wszelkie zarzuty zgłosić w toku prowadzonego postępowania przez sądem zagranicznym.
   
Przedmiotem orzekania sądu jest żądanie złożone przez wnioskodawcę uznania pełnej skuteczności tego orzeczenia na terenie Polski, bądź też stwierdzenie jego wykonalności. Sąd polski nie może niczego zmienić w treści wyroku zagranicznego, nawet w trybie sprostowania oczywistej pomyłki lub uzupełnienia braku.
   
Przedmiotem badania sądu polskiego jest ustalenie czy zostały spełnione warunki do uznania skuteczności zagraniczngo orzeczenia, a mianowicie: jego prawomocność, istnienie wzajemności, przynależność sprawy do wyłącznej jurysdykcji, prawomocne osądzenie lub prowadzenie przed polskim sądem, sprzeczność z podstawowymi zasadami naszego porządku prawnego, czy strona nie była pozbawiona możliwości obrony.
   
Stosownie do orzecznictwa Sądu Najwyższego badanie tych przesłanek nie jest uzależnione od wniosku, czy zarzutów uczestnika postępowania, ale jest urzędowym obowiązkiem sądu.
   
Zakaz kontroli merytorycznej zasadności zarzutów orzeczenia zagranicznego prowadzi do niemożności zgłoszenia zarzutów co do merytorycznej treści wyroku zagranicznego, takie bowiem zarzuty powinien uczestnik postępowania zgłosić przez sądem zagranicznym, jeżeli tego nie uczynił nie może z nich korzystać przed sądem polskim.
   
Wynik postępowania może wyrażać się w orzeczeniu pozytywnym lub negatywnym. Postanowienie o pozytywnym uznaniu wyraża się w nadaniu mocy prawnej na obszarze Polski istniejącemu już stosunkowi prawnemu, tym samym powstaje obowiązek respektowania tego orzeczenia prawnego i uprawnienia powoływania się na niego.
   
W zasadzie skuteczność na terenie Polski orzeczenie zagraniczne uzyskuje z chwilą uprawomocnienia się postanowienia o jego uznaniu. Jeżeli wynika to z istoty sprawy należy przyznać uznanemu zagranicznemu orzeczeniu skuteczność „ex tunc” /wstecz/– np. w wypadku wyroku rozwodowego małżeństwo należy uznać za rozwiązane z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia zagranicznego a nie dopiero z chwilą uprawomocnienie się postanowienia sądu polskiego.
   
Ponadto w stosunku do wyroków zapadłych po 1 lipca 2009 r. stosuje się nowe przepisy, na podstawie których strona może wystąpić do sądu z wnioskiem o ustalenie, że orzeczenie sądu zagranicznego podlega lub nie podlega uznaniu.
   
Nie uznany wyrok sądu zagranicznego nie wywołuje żadnych skutków w Polsce i nie podlaga egzekucji.
   
Nie można wzruszyć prawomocnego postanowienia sądu o uznaniu wyroku zagranicznego /skargą kasacyjną lub wznowieniem postępownia/ jeżeli jedna ze stron zawarła nowy związek małżeński.

Teofil Głębocki,
Radca Prawny – Adwokat