Renty-Emerytury, Polska-USA cz. V

Przykład 12
* Polak zatrudniony w firmie polskiej uległ wypadkowi przy pracy w czasie wysłania przez pracodawcę do pracy na terytorium USA, na warunkach przewidzianych w Umowie. 
W czasie okresu wysłania pracownik podlegał ubezpieczeniom społecznym w Polsce i wyłączony był spod obowiązywania przepisów amerykańskich dotyczących ubezpieczeń społecznych.
W związku z tym, uprawnienia zarówno do jednorazowego odszkodowania wypadkowego, jak i renty z tytułu tego wypadku przy pracy ustalone zostaną przez polską instytucję, czyli ZUS, na podstawie polskich przepisów prawnych.
Jeżeli wypadek przy pracy nastąpił lub choroba zawodowa powstała w czasie podlegania ubezpieczeniom społecznym w USA, wówczas brak jest podstaw do ustalenia świadczeń z tego tytułu przez polską instytucję.

Przykład 13
* Polak był zatrudniony przez 4 lata w polskim przedsiębiorstwie na terytorium Polski. W tym czasie podlegał ubezpieczeniom społecznym w Polsce. Następnie, podjął zatrudnienie bezpośrednio w firmie amerykańskiej na terytorium USA i podlegał ubezpieczeniom społecznym w USA. Podczas tego zatrudnienia uległ wypadkowi w czasie wykonywania pracy.
W związku z tym, że w czasie, w którym wystąpił wypadek, nie podlegał on ubezpieczeniom społecznym w Polsce, nie może ubiegać się o świadczenia wypadkowe z polskiego systemu ubezpieczeń społecznych. W takim przypadku, ZUS nie będzie miał podstaw do pozytywnego rozpatrzenia jego ewentualnego wniosku o świadczenia z tytułu wypadku przy pracy na podstawie polskiego ustawodawstwa.
Należy zauważyć, że zainteresowany będzie jednak mógł ubiegać się z polskiego systemu ubezpieczeń społecznych o rentę z tytułu niezdolności do pracy z tzw. ogólnego stanu zdrowia (rentę z tytułu niezdolności do pracy nie związanej z wypadkiem przy pracy), ponieważ przebył w Polsce 7-letni okres ubezpieczenia. W takim przypadku będzie jednak musiał spełnić warunki wymagane do uzyskania takiej renty, w tym dotyczące posiadania wymaganych okresów składkowych i nieskładkowych (z ewentualnym uwzględnieniem okresów ubezpieczenia w USA) oraz dotyczące powstania niezdolności do pracy w czasie trwania wymaganych polskimi przepisami okresów ubezpieczenia lub nie póśniej niż 18 miesięcy od ustania tych okresów.

Zasiłek pogrzebowy
ZUS dokonuje ustalenia uprawnień do zasiłku pogrzebowego oraz jego wypłaty stosując w tym zakresie polskie wewnętrzne przepisy prawne. Zasiłek pogrzebowy może być, na wniosek osoby uprawnionej, transferowany do miejsca zamieszkania tej osoby 
w USA.

Na podstawie ustawodawstwa amerykańskiego z tytułu śmierci ubezpieczonego możliwe jest uzyskanie przez określonych członków rodziny jednorazowego zasiłku z tytułu śmierci o nazwie lump-sum death payment. Świadczenie to ustalane jest przez instytucję amerykańską niezależnie od zasiłku pogrzebowego przysługującego na podstawie polskich przepisów prawnych. Pobranie wymienionego amerykańskiego świadczenia nie stanowi przeszkody do uzyskania zasiłku pogrzebowego z ZUS.


Jak uzyskać emeryturę 
lub rentę z Polski i USA

Warunki nabycia prawa 
do emerytury lub renty
Dla uzyskania emerytury lub renty z Polski lub USA konieczne jest spełnienie warunków wymaganych przez ustawodawstwo krajowe każdego z tych państw. Dla nabycia prawa do emerytury wymagane jest osiągnięcie odpowiedniego wieku emerytalnego przewidzianego w danym państwie. Osoba zainteresowana musi także spełnić inne warunki, w tym warunki dotyczące odpowiednio długiego stażu emerytalnego (okres ubezpieczenia). Osobom, które mają niewystarczający staż emerytalny do uzyskania emerytury lub renty w Polsce lub USA, umowa gwarantuje sumowanie okresów ubezpieczenia w obu krajach dla nabycia prawa do świadczeń.

Informacje na temat warunków nabycia prawa do świadczeń emerytalno-rentowych z ZUS można uzyskać w serwisie internetowym ZUS: www.zus.pl

Informacje na temat warunków nabycia prawa do amerykańskich świadczeń emerytalno-rentowych z systemu social security można uzyskać w serwisie instytucji amerykańskiej Social Security Administration: www.ssa.gov

Jeden wniosek o świadczenia
W sytuacjach, w których do uzyskania świadczenia emerytalno-rentowego z Polski lub USA wymagane jest zgłoszenie wniosku, w odniesieniu do osób posiadających okresy ubezpieczenia w obu krajach, wystarczy zgłoszenie jednego wniosku do instytucji jednego z państw.

Zgłoszenie wniosku o świadczenia do instytucji ubezpieczeniowej jednego państwa uruchamia postępowanie o przyznanie również odpowiednich świadczeń w instytucji ubezpieczeniowej drugiego państwa. W takich przypadkach nie ma potrzeby składania dwóch odrębnych wniosków - do instytucji polskiej i amerykańskiej. Data zgłoszenia wniosku jest w takim przypadku wiążąca także dla instytucji drugiego państwa - Strony Umowy. Wnioskodawca może również zażądać ograniczenia wniosku do świadczeń zgodnie 
z przepisami prawa jednego państwa.

Umowa gwarantuje, że wniosek lub dokument nie może być odrzucony wyłącznie z tego powodu, że został sporządzony w języku drugiej Strony. Oznacza to, że wnioski kierowane do instytucji polskiej i amerykańskiej mogą być sporządzane zarówno w języku angielskim, jak i w języku polskim.

Gdzie zgłosić wniosek 
o emeryturę lub rentę
Osoba zainteresowana, wniosek o emeryturę/rentę przysługującą z obu państw może zgłosić:

Osoba zamieszkała w Polsce:

• do polskiej instytucji właściwej, tj. odpowiednio do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, jeżeli ostatnio w Polsce była ubezpieczona w ZUS, albo do Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego, jeżeli ostatnio w Polsce była ubezpieczona w KRUS
• do amerykańskiej instytucji właściwej, tj. do Federalnego Biura Świadczeń (Federal Benefis Unit) przy Ambasadzie USA w Warszawie

Osoba zamieszkała w USA:

• do amerykańskiej instytucji właściwej, tj. do Social Security Administration (SSA)

Osoba zamieszkała w państwie trzecim (poza Polską i USA) wniosek może złożyć:

• do polskiej albo amerykańskiej instytucji właściwej

Zgłoszenie do ZUS wniosku 
o świadczenia z Polski i USA
W Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych funkcję właściwej instytucji do rozpatrywania wniosków o świadczenia emerytalno-rentowe 
z zastosowaniem Umowy - we współpracy z amerykańską instytucją ubezpieczeniową Social Security Administration (SSA) - pełni: 
I Oddział ZUS w Warszawie Wydział Realizacji Umów Międzynarodowych (adres i numery telefonów na końcu działu).
Wymieniona jednostka ZUS ustala uprawnienia do świadczeń emerytalno-rentowych na podstawie polskiego ustawodawstwa oraz dokonuje transferu świadczeń osobom zamieszkałym w USA. Przy realizacji tych zadań ZUS współpracuje z amerykańską instytucją Social Security Administration.

Osoba zamieszkała w Polsce wniosek o emeryturę lub rentę z ZUS podlegającą koordynacji na podstawie Umowy może zgłosić do 
I Oddziału ZUS w Warszawie - również za pośrednictwem terenowej jednostki ZUS właściwej we względu na miejsce zamieszkania.
W takiej sytuacji jednostka ZUS właściwa dla miejsca zamieszkania, po skompletowaniu wniosku, przekazuje go do wyznaczonej jednostki ZUS, tj. do I Oddziału ZUS w Warszawie w celu rozpatrzenia uprawnień do świadczeń.

Wniosek o świadczenia polskie i amerykańskie z zastosowaniem Umowy należy zgłosić do ZUS przy użyciu odpowiednich formularzy krajowych stosowanych przez Zakład:

• ZUS Rp-1E - wniosek o emeryturę
• ZUS Rp-1R - wniosek o rentę z tytułu niezdolności do pracy
• ZUS Rp-2 - wniosek o rentę rodzinną

Do wniosku należy załączyć:

• wypełniony formularz ZUS Rp-6 „Kwestionariusz dotyczący okresów składkowych i nieskładkowych”
• wypełniony przez lekarza prowadzącego formularz N-9 
„Zaświadczenie o stanie zdrowia dla celów świadczeń 
z ubezpieczenia społecznego wydawane przez lekarza prowadzącego leczenie”, jeżeli osoba ubiega się o świadczenie uzależnione od niezdolności do pracy
• dokumenty uzasadniające ustalenie prawa do polskiej emerytury lub renty oraz obliczenie jej wysokości, określone 
w polskich przepisach dotyczących postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (w tym dokumenty stwierdzające datę urodzenia, okresy ubezpieczenia przebyte w Polsce, wysokość zarobków osiąganych w Polsce stanowiących podstawę wymiaru świadczenia, niezdolność do pracy, datę zgonu ubezpieczonego, datę zawarcia związku małżeńskiego - w przypadku składania wniosku o rentę rodzinną)
• „Formularz pomocniczy do podania o świadczenia z amerykańskiego systemu ubezpieczeń społecznych” - WZO-PL-01. Formularz ten wnioskodawca zobowiązany jest wypełnić i podpisać dla celów wszczęcia postępowania w sprawie uzyskania świadczeń emerytalno-rentowych z właściwej instytucji amerykańskiej. W formularzu pomocniczym wnioskodawca wskazuje rodzaj świadczenia amerykańskiego, 
o które się ubiega. Ww. formularz składa się z dwóch części. Część I obejmuje informacje dotyczące osoby, która ubezpieczona była w USA, w tym dane osobowe wraz z numerem amerykańskiego ubezpieczenia, a także dane dotyczące 
aktualnego i - jeśli dotyczy - poprzedniego małżeństwa. Część II obejmuje informacje dotyczące osoby ubiegającej się o świadczenie, w tym dane osobowo-adresowe, wraz z numerem amerykańskiego ubezpieczenia, dane o zatrudnieniu i warunkach finansowych, służbie wojskowej, a także dane dotyczące aktualnego i - jeśli dotyczy - poprzedniego małżeństwa, dzieci oraz dane dotyczące rachunku bankowego.

Ww. formularze dostępne są w każdej jednostce ZUS. Można je również pobrać na stronie internetowej Zakładu: www.zus.pl/default.asp?p=4&id=1083

Ww. wniosek o świadczenia jest uznawany również za wniosek o świadczenia na podstawie przepisów amerykańskich. W takim przypadku I Oddział ZUS w Warszawie przekaże do instytucji amerykańskiej powiadomienie o zgłoszeniu wniosku o amerykańskie świadczenie emerytalno-rentowe, podając datę zgłoszenia wniosku w Polsce, która jest datą wiążącą również dla instytucji amerykańskiej.
I Oddział ZUS w Warszawie ustala uprawnienia do polskich świadczeń emerytalno-rentowych przysługujących osobie zainteresowanej z zastosowaniem Umowy oraz przekazuje informację o zgłoszeniu wniosku o ustalenie świadczeń z tytułu amerykańskich okresów ubezpieczenia do amerykańskiej instytucji ubezpieczeniowej, tj. do Federalnego Biura Świadczeń (Federal Benefis Unit) przy Ambasadzie USA w Warszawie SSA (adres na końcu niniejszej informacji). Instytucja ta w dalszej kolejności będzie kontaktować się z wnioskodawcą w celu rozpatrzenia wniosku o świadczenia amerykańskie.

Po rozpatrzeniu wniosku o emeryturę lub rentę, I Oddział ZUS 
w Warszawie wydaje decyzję w sprawie świadczenia z ZUS i podejmuje wypłatę przyznanych świadczeń.

Ciąg dalszy jutro!
POLISH-AMERICAN PAGES 2009/10

Przygotowała na podstawie materiałów ZUS - Sabina Cyrulik, CPA