SSA i ZUS - umowa kumulująca okresy pracy w USA i Polsce

Streszczenie obowiązujących przepisów Social Security, dotyczących obcokrajowców i w jaki sposób umowa scalająca pomiędzy USA i Polską zmienia te przepisy.

Po pierwsze, chciałabym opisać nieco zależności pomiędzy kartą Social Security a pozwoleniem do pracy. Prawo federalne czyni przestępstwem zatrudnianie kogokolwiek o kim wiemy że nie ma prawa do pracy w USA. Zgodnie z ustawą IRCA z 1986 roku, wszyscy pracodawcy zobowiązani są weryfikować tożsamość i prawo do pracy, wszystkich nowo-zatrudnioanych pracowników, niezależnie od ich obywatelstwa czy pochodzenia narodowego.

Istnieje kilka dokumentów, naznaczonych prawem i przepisami Departamentu Homeland Security, które mogą być używane w tym celu. Niektóre dokumenty, jak na przykład amerykański paszport, udowadniają tak tożsamość jak i prawo do pracy. Inne, wliczając w to kartę Social Security, bez restrykcyjnej adnotacji, mogą być używane aby ustalić prawo do pracy, ale nie udowadniają tożsamości i muszą być przedstawiane wraz z innymi dowodami tożsamości, na przykład prawem jazdy.

Ważne jest aby podkreslić, że tak jak numer Social Security nie ustala tożsamości posiadacza, tak samo nie zawsze wykazuje jego obecne prawo do pracy. Karta Social Security pokazuje tylko status posiadacza w dniu w którym dokument ten został wydany przez SSA. Prawo do pracy można  przecież stracić z czasem i tylko Departament of Homeland Security ma jedyną jurysdykcję decydować, jaki obcokrajowiec ma lub nie ma prawa do pracy.

Olbrzymia większość kart Social Security wydawana jest obywatelom USA lub stałym rezydentom USA, którzy mają stałe prawo do pracy w Stanach Zjednoczonych. Te karty pokazują tylko nazwisko i numer Social Security. W przeciwieństwie do tych dokumentów, karty Social Security wystawiane obcokrajowcom, którzy nie mają prawa do pracy lub którzy mają prawo do pracy tylko tymczasowo, posiadają jeden z dwu nadruków, opisujących status posiadacza w dniu w którym karta została wydana przez SSA.

Początkowo, Administracja Social Security wystawiała karty Social Security każdemu, niezależnie czy miał prawo do pracy czy nie. Dopiero w 1974 roku, SSA zaczęła oddzielać numery ze względu na status pracowniczy, ale karty te nie były specjalnie znaczone. Poczynając z majem 1982 roku, SSA zaczęła wydawać karty z nadrukiem "Not Valid for Employment" obcokrajowcom bez prawa pracy. Z tego rodzaju nadrukiem, pracodawcy byli w stanie, po raz pierwszy, odróżnić osoby które mogły dla nich legalnie pracować, a które nie. W październiku 2003, SSA poważnie zaostrzyła przepisy związane z wystawianiem tego rodzaju kart, przyznając je tylko kiedy 1) federalny statut lub przepis wymaga numeru Social Security, aby uzyskać świadczenie, do którego obcokrajowiec ma i tak prawo, lub 2) stanowe lub lokalne prawo wymaga takiego numeru aby kwalifikować się o pomoc społeczną, dostępną obcokrajowcom bez prawa pracy.

We wrześniu 1992 roku, SSA rozpoczęła wystawianie kart z nadrukiem "Valid for Work Only with INS Authorization" obcokrajowcom którzy mieli prawo do pracy w USA. Nadruk ten zmienił się pewien czas temu na "Valid for Work Only with DHS Authorization", przejawiając zmianę nazwy urzędu odpowiedzialnego za kontrolę obcokrajowców. W tych przypadkach, pracodawcy muszą wymagać dodatkowej dokumentacji od osób przyjmowanych do pracy, w ramach procesu weryfikacji (Forma I-9), i dokumentacja ta wystawiana jest zwykle przez DHS.

A teraz chciałabym poruszyć temat takich umów totalizacyjnych, jaka została podpisana przez Polskę i Stany Zjednoczone w dniu 2 kwietna 2008 i która obowiązuje od 1 marca 2009. Angielsko-języczny tekst umowy znajduje się tutaj: http://www.socialsecurity.gov/international/Agreement_Texts/Poland.html. A tutaj wersja polska: http://www.mps.gov.pl/index.php?gid=1215. Głównym celem tego rodzaju traktatów jest ochrona świadczeń emerytalnych pracowników, którzy opłacają składki emerytalne dwóch różnych państw, ale nie wypracowują w tych państwach wystarczająco dużo kwartałów, aby kwalifikować się do uzyskania pełnej emerytury, w jednym lub obu państwach. Dzięki umowie totalizacyjnej, pracownicy mogą uzyskać pro rata świadczenia, kumulując okresy pracy w obu państwach.

Do dodatkowych celów umów tego rodzaju należą: eliminacja podwójnego opodatkowania, które powstaje gdy pracownik z jednego państwa pracuje w drugim państwie i ma obowiązek płacić składki podatkowe obydwu państwom, z tej samej pracy; pomoc w uzupełnieniu przerw w świadczeniach, pracownikom którzy podzielili swe kariery zawodowe pomiędzy Stany Zjednoczone i na przykład, Polskę; usunięcie restrykcji, które każde z tych państw nakłada na wypłacanie emerytur obywatelom drugiego państwa.

Stany Zjednoczone podpisały już kilkanaście umów totalizacyjnych, głównie z krajami Unii Europejskiej, Kanadą, Chile, Japonią i Koreą Południową. Podpisanie takiej umowy z Polską jest postrzegane jako znak specjalnego uprzywilejowania. Ale przywileje te nie sięgają tak głęboko jak wielu Polaków by sobie tego życzyło czy wyobrażało. Dotyczy to głównie kwestii związanych z nielegalną pracą, bowiem wielu ludzi wierzy że umowy totalizacyjne zmieniają w jakiś sposób prawo imigracyjne. Prawda jest jednakże taka, że umowa totalizacyjna nie ma nic wspólnego z prawem imigracyjnym. W samym swoim założeniu, umowa taka musi być kompletnie zgodna z wszystkimi obowiązujacymi wcześniej przepisami imigracyjnymi i ustawą Social Security, (zwłaszcza Title II of Social Security Act). W związku z tym, umowa taka nie ma żadnego praktycznego efektu na istniejący nadal w USA przepis o obsolutnym zakazie wypłacania świadczeń emerytalnych osobom które przebywają tutaj nielegalnie. Nie ma mowy zatem o staraniu się o amerykańską emeryturę, przebywając nielegalnie na terytorium Stanów Zjednoczonych. Dzięki umowie totalizacyjnej jednakże, osoby przybywające w USA nielegalnie, mogą zaliczyć swoje kwartały pracy w USA i składki emerytalne z tym związane, do emerytury wypłacanej w Polsce, po ich tam powrocie.

Oczywiście, nie wszyscy. Od 1 stycznia 2004 roku, obowiązuje bowiem ustawa "Social Security Protection Act of 2004", która ogranicza prawo do amerykańskich świadczeń emerytalnych, i przyznaje je tylko osobom które są obywatelami USA lub obcokrajowcami, autoryzowanymi do pracy w USA w dniu wydania im numeru Social Security, lub kiedykolwiek później. (Zmiana ta, jak pisałam, weszła w życie z dniem 1 stycznia 2004, i obowiązuje tylko tych pracowników, którzy otrzymali numery SSN po tej dacie.) Umowa totalizacyjna z Polską nie zmienia założeń ustawy SSPA. Nikt nie poruszył też problemu nielegalnie przebywających w USA Polaków, którzy pracują tu na fałszywe numery Social Security, a jest takich wielu.

Zdając sobie sprawę, iż nie da się wyczerpać całego tematu w tym miejscu i odpowiedzieć na wszystkie nurtujące pytania, zachęcam do umówienia się na osobistą konsultację ze mną. Być może będę mogła pomóc Państwu również w innych kwestiach podatkowych i dotyczących biznesów i finansów w USA.

Agnieszka Wójcik,
CPA, Licencjonowana Biegła Księgowa
tel: 718-522-6277
http://www.adwokatbloch.com/?m=7