Co warto wiedzieć zmieniając pracę

Imigranci są jeszcze bardziej ruchliwi, bo zaczynają pracę w nowym kraju na niezbyt wdzięcznych stanowiskach i szukają swego miejsca w życiu. Skoro więc czeka nas przejście przez kilka przedsiębiorstw, warto wiedzieć na ten temat jak najwięcej.

Zakwalifikuj się do zasiłku dla bezrobotnych
Nie zakładaj z góry, że zasiłek dla bezrobotnych należy ci się niezależnie od sposobu, w jaki rozstałeś się z pracodawcą. Ażeby dostać zasiłek, musisz utracić pracę bez swojej winy, czyli zostać zwolnionym. Jeżeli sam zrezygnujesz z pracy, porzucisz ją czy zostaniesz wyrzucony dyscyplinarnie (fired), nie należy ci się ani cent tytułem bezrobocia. I nie radzę zatajać prawdy, bo Unemployment Office pisze do pracodawcy, prosząc o potwierdzenie wszystkich informacji.

Gdy zwalniasz się z powodów osobistych, nie licz na to, że pracodawca pójdzie ci na rękę, żebyś mógł dostawać zasiłek dla bezrobotnych, bowiem sporo by go ta przysługa kosztowała w formie podwyższonych stawek. Ubezpieczenie od bezrobocia (unemployment insurance) jest opłacane z kieszeni pracodawców, a wysokość stawek zależy od tego, jak często pracodawca zwalnia ludzi i jak dużo pobierają oni świadczeń.

Uniknij luki w ubezpieczeniu zdrowotnym
Opuszczając pracę pamiętaj, że możesz przez 18 miesięcy korzystać z medycznego ubezpieczenia pracodawcy, płacąc 102% grupowych składek, co zawsze wynosi znacznie mniej niż koszt indywidualnej polisy. Prawo to przysługuje pracownikom na mocy przepisu federalnego zwanego COBRA dotyczącego przedsiębiorstw zatrudniających 20 lub więcej osób.
Warto skorzystać z przepisu COBRA, nawet jeżeli natychmiast podejmujesz nową pracę, bowiem nowe ubezpieczenie w nowym miejscu może nie obejmować pierwszych 3 miesięcy, a dotychczasowe dolegliwości (preexisting conditions) czasami nie są uznawane przez dłuższy czas. Masz 60 dni na skorzystanie z programu COBRA od czasu odejścia z pracy. Jeżeli nawet zachorujesz czy ulegniesz wypadkowi w ciągu tych dwóch miesięcy, ubezpieczenie cię obejmie wstecz, gdy zapłacisz zaległe składki.

Zaległe zarobki
Rozstając się z pracodawcą, powinieneś otrzymać wszelkie zaległe zarobki. Nie ma z tym problemu w dużych, szanujących się przedsiębiorstwach, które same wyliczą pieniądze co do grosza i prześlą ci czek. Gorzej bywa z małymi firmami. Zdarza się, że pracodawca złośliwie wstrzymuje ostatnie zarobki odchodzącego pracownika. Co robić wtedy? Można poprosić o interwencję lokalny Labor Department. Trzeba uzyskać formularz, zwany wage claim form, wypełnić go i ode słać. Departament pracy ma obowiązek pomóc w odzyskaniu pieniędzy. W Nowym Jorku trwa to bardzo długo i wiele osób woli samodzielnie pozwać pracodawcę do sądu. Jeżeli roszczenie nie jest duże, najlepiej jest udać się do sądu małych roszczeń (small-claims court), gdzie sprawy rozpatrywane są szybko, w przeciągu kilku tygodni, i można się obyć bez prawnika (polecam e-book pt. Jak wygrać sprawę w sądzie małych roszczeń dostępny w www.PoradnikSukces.com).

W Nowym Jorku prawo do roszczeń zaległych zarobków wygasa po 2 latach z wyjątkiem przypadków celowego wykroczenia pracodawcy (willful violation), kiedy to wygasa po 3 latach. Porozmawiaj w swojej sprawie z prawnikiem.

Co z nie wykorzystanym urlopem?
Czy pracodawca jest zobowiązany do wypłacenia pieniędzy za nie wykorzystany urlop? Tak, jeżeli zobowiązał się do udzielenia takiego urlopu. Należy jednak pamiętać, że żadne prawo, ani federalne, ani stanowe nie nakazuje pracodawcy dawania pracownikom płatnego urlopu. Ârednie i większe przedsiębiorstwa dają płatne wakacje (przeciętnie 10 dni w USA), ale małe, kilkuosobowe firmy często nie. Ale jeżeli zakład zobowiązał się na piśmie do wakacji, dni chorobowych, dni osobistych, to musi dotrzymać słowa i wypłacić zaległe świadczenia. Labor Department pomaga w tej dziedzinie tak samo jak w przypadku zaległych wynagrodzeń.



Twój program emerytalny
Gdy zrezygnujesz z pracy, to prawdopodobnie przepadnie ci tradycyjna emerytura (defined benefit plan) opłacana przez pracodawcę. Są pewne programy emerytalne, w których zakumulowane pieniądze możesz wziąć ze sobą. Najpopularniejszym z nich jest program 401(k). Niezależnie od przyczyny odejścia, zawsze możesz zabrać fundusze, które ty wpłaciłeś. Pieniądze, które pracodawca ci dopłacał należą do ciebie tylko wtedy, gdy są vested, czyli gdy nabrałeś do nich prawa, co przeważnie następuje po 5 latach. Jeżeli niewiele brakuje ci do 5 lat uczestnictwa w programie 401(k), może warto uzbroić się w cierpliwość, by wybrać więcej ze swojego konta 401(k).

Nie wybieraj pieniędzy emerytalnych, lecz koniecznie otwórz konto IRA i przelej tam pieniądze (możesz mieć kilka kont IRA). Jeżeli pieniądze wpłacisz na zwyczajne konto, będzie to równoznaczne z likwidacją planu emerytalnego i przyjdzie ci zapłacić podatek dochodowy od wybranej kwoty plus 10% kary jeżeli nie ukończyłeś jeszcze 59.5 roku. Być może będziesz w stanie kupić nowy samochód, ale pozbawisz się zabezpieczenia na starość. Aż trudno jest zrozumieć, dlaczego ponad 60% osób po czterdziestce zmieniających pracę likwiduje swoją emerytalną pulę i aż 80% osób młodych.

Targuj się o odprawę
Odprawa (severance pay) jest wypłacana przez większe przedsiębiorstwa odchodzącym nie ze swej woli pracownikom. Aż 83% firm płaci równowartość jedno-, dwutygodniowych zarobków za każdy przepracowany rok. Wykorzystaj poczucie winy szefa i wytarguj wyższą odprawę. Postaraj się zamienić na gotówkę świadczenia, z których nie zamierzasz korzystać. Na przykład, jeżeli twój zakład pracy oferuje usługi outplacement firm (rodzaj agencji pośrednictwa pracy), z której usług korzystać nie będziesz, zasugeruj zwiększenie odprawy.

Rozstań się w zgodzie
Niezależnie od twoich prawdziwych nastrojów, rozstań się grzecznie z właścicielem firmy, szefem i kolegami. Poproś o referencje szefa czy znaczniejszych klientów. Przydadzą się w przyszłości, gdy będziesz poszukiwał pracy. Jeżeli w Twojej osobowej kartotece spoczywają jakieś pochwały czy wyróżnienia, postaraj się o ich kopie. W zasadzie personnel files należą do pracodawcy, ale panienki w dziale kadr chętnie pozwolą na ich skopiowanie.

Odpis podatkowy za poszukiwanie pracy
Jeżeli szukasz pracy w swojej dotychczasowej dziedzinie, to poniesione koszty mogą być odpisem podatkowym. Jest to prawdą niezależnie od tego, czy obecnie pracujesz czy nie, oraz czy twoje wysiłki zostaną uwieńczone sukcesem. Oto koszty, które mogą być odpisane:

• Honorarium agencji pośrednictwa pracy.
• Koszt sporządzenia, wydrukowania i rozesłania resume.
• Koszty podróży dokonanych w trakcie poszukiwania pracy (travel expenses). Możesz odpisać koszt podróży w odległe miejsce (np. na Florydę), nawet jeżeli drugim celem podróży była przyjemność.
• Opłaty za taksówki, autobusy, kolej itp. (transportation expenses).
• Koszt posiłków i rozrywek (meals and entertainment expenses)

Odpis podatkowy za przeprowadzkę
Koszty przeprowadzki mogą być odpisem podatkowym, jeżeli spełnione są ścisłe wymagania.

• Pracownik (lub osoba pracująca na własnym rozrachunku) przenosi się z powodu zmiany pracy (lub miejsca prowadzenia biznesu).
• Odległość miedzy nowym miejscem pracy a dotychczasowym mieszkaniem jest większa o 50 mil niż odległość między poprzednim miejscem pracy a poprzednim mieszkaniem. Innymi słowy, ze starego domu dojazd do nowej pracy musiałby być o 50 mil dłuższy niż do starej pracy.
• Jeżeli podejmujesz nową pracę jako pracownik (employee), to musisz pracować w nowym miejscu co najmniej 39 tygodni w ciągu 12 miesięcy po przeprowadzce.

Odliczyć można koszt przejazdu i przewozu mienia, ale nie można uwzględnić kosztów posiłków, ani tymczasowego zakwaterowania.
Ważne: Koszt przeprowadzki można uwzględnić nawet wtedy, gdy się nie wylicza ulg podatkowych (itemize deductions), bowiem wstawia się go w wierszu 26 głównego druku podatkowego 1040. Po więcej informacji zamów w IRS bezpłatną broszurę Publication 521, Moving Expenses, tel. 800/829-3676, www.irs.gov.

Elżbieta Baumgartner
Elżbieta Baumgartner jest autorką wielu książek-poradników o profilu finansowym i konsumenckim, m.in. książki pt. “Otwieram biznes” i “Praca w Ameryce” (po 25 dol. plus 3 dol. za przesyłkę, 255 Park Lane, Douglaston, NY 11363, tel. 718-224-3492).