Programy dla uzdolnionych dzieci w szkołach publicznych

Wiele okręgów szkolnych prowadzi programy dla wybitnych dzieci (gifted programs). Spośród wszystkich dzieci w danym okręgu wybieranych jest kilka procent (2%-3%) najzdolniejszych i kształconych według specjalnego, rozszerzonego planu. Programy te noszą różne nazwy, jak Magnet Gifted Program, Beacon czy Astra.

W niektórych okręgach szkolnych programy dla zdolnych dzieci polegają na tym, że w którejś z wczesnych klas szkoły podstawowej wybrane drogą testu dzieci raz w tygodniu dowożone są do zbiorczej szkoły, gdzie spędzają dzień na nauce zaawansowanych przedmiotów. Przykładem jest Advanced Gifted Program w Mineoli na Long Island. Dzieci przechodzą tam specjalny egzamin w każdej klasie tuż przed wakacjami i zawsze mają szansę zakwalifikować się na następny rok.
   
Ażeby dowiedzieć się o programach dla zdolnych dzieci w danej okolicy można zadzwonić do Stanowego Departamentu Edukacji (w Nowym Jorku tel: 518-474-3852) i poprosić o podanie numeru telefonu koordynatora d/s edukacji zdolnych dzieci (coordinator of gifted education). Większość dystryktów szkolnych ma również okręgowego koordynatora (district coordinator of gifted education).
   
W tej książce skoncentrujemy się na programach, które są zupełnie niezależne od głównego sposobu nauczania, gdyż dzieci są przyjmowane do nich tylko raz, na początku, a potem jest niezwykle trudno się do nich dostać.
   
Podstawową rzeczą, jakiej musimy się dowiedzieć, to kiedy się program zaczyna: od przedszkola (kindergarten) czy od pierwszej klasy.
   
Jeżeli program w danym dystrykcie zaczyna się od pierwszej klasy, to wczesną wiosną szkoła informuje o nim rodziców przedszkolaków, dając wszystkim dzieciom równe szanse. Jeżeli natomiast nabór jest wśród czterolatków do przedszkola, to inicjatywa należy wyłącznie do rodziców. Wielu rodziców przekona się, że dowiedzenie się o szczegółach programu będzie trudne, bo szkolna administracja w dużych aglomeracjach działa tak, jak pracowało się za Polski Ludowej.
   
Ażeby dowiedzieć się o programie dla uzdolnionych dzieci trzeba zadzwonić do kuratorium, któremu podlegamy (district office). Numer telefonu znajdziemy w książce telefonicznej na niebieskich - rządowych stronicach. Nie należy polegać na informacjach uzyskanych od przygodnej osoby w sekretariacie szkoły. Przedszkolanka mojej córki powiedziała mi z całym przekonaniem, że w naszym okręgu nie ma żadnego programu dla uzdolnionych dzieci, mimo że istnieje on od lat(!).

Proces selekcji dzieci
Selekcja pierwszoklasistów
Zasady kwalifikacyjne, tak jak i plan nauczania Gifted Program, zależy wyłącznie od władz danego okręgu (school district). Zasady selekcji dzieci do pierwszej klasy wyjaśnię na przykładzie mojego okręgu szkolnego, którym jest nowojorski District 26 w północnym Queensie.

1. Zgłoszenie dziecka przez rodziców. Rodzice otrzymują od szkoły informację o istnieniu programu plus formularz, na którym mogą zgłosić kandydaturę dziecka.
2. Rekomendacja nauczyciela. Spośród zgłoszonych dzieci nauczyciel rekomenduje 2-4, które uważa za najlepsze w swojej klasie.
3. Wstępny test. Jeżeli rodzice nie zgadzają się z opinią nauczyciela, dziecko poddane zostaje krótkiemu, półgodzinnemu testowi. Dzieci o najlepszych wynikach dołączają do grupy wytypowanej przez nauczycieli.
4. Pełny test na inteligencję i umiejętności (IQ and Aptitude Test). Dzieci z dystryktu 26 zostały posłane do Hofstra University, gdzie były poddane 2-3 godzinnym testom przez studentów robiących doktorat z psychologii.

Na 1200 przedszkolaków w naszym okręgu szkolnym wybrano 50 dzieci o najwyższym ilorazie inteligencji (IQ). Pewne znaczenia miała również rekomendacja nauczyciela.

Selekcja przedszkolaków
Do programu zaczynającego się od przedszkola dostać się jest łatwiej, gdyż niewielu rodziców o nim wie, więc mniej dzieci staje w szranki. Wiele dystryktów pozwala przynieść wyniki testu na inteligencję od prywatnego psychologa i wybiera dzieci o najwyższym ilorazie. Często kandydatów jest tak mało, że przyjmowani są wszyscy chętni, mający ponadprzeciętne wyniki.

Co daje Gifted Program
Gifted Program ma rozszerzony program nauczania, bardziej wymagający od programu w typowych szkołach publicznych, które, jak wiemy, najlepsze nie są.
   
Gifted Program w nowojorskim Dystrykcie 26 obejmuje całą szkołę podstawową plus middle school. W ten sposób dziecko ma zapewnioną dobrą, bezpłatną edukację aż do początku szkoły średniej (high school). Trudno orzec, czy nauczy się tyle, co w elitarnych prywatnych szkołach (kosztujących ok. $10,000 rocznie), ale z całą pewnością będzie przebywać z innymi, bardzo zdolnymi dziećmi, co będzie je inspirować do większego wysiłku umysłowego.
   
Po ukończeniu Gifted Program dzieci łatwiej dostaną się do dobrych średnich szkół (takich jak znane nowojorskie publiczne szkoły Stuyvesant, Bronx High School of Science czy Brooklyn Tech), a później - do prestiżowych uniwersytetów.

Czy polskie dzieci mają szansę
Ktoś może uważać, że jego dziecko ma niewielkie szanse na to, by zaliczyć się do intelektualnej elity i nie podejmie nawet trudu, by spróbować. NIES¸USZNIE! Wiele polskich dzieci dostaje się do specjalnych programów i do znakomitych szkół. Trzeba próbować - nie mamy nic do stracenia.

Przestroga: Dzieci imigrantów mają mniejsze szanse w programach, które zaczynają się od przedszkola, bowiem mówiąc w domu po polsku, znają słabiej angielski. Dlatego właśnie niektóre kuratoria prowadzą nabór do pierwszej klasy, by wyrównać poziom językowy w przedszkolu i dać wszystkim dzieciom równą szansę.

Nie przesadzajmy z polskością
Testy na inteligację kładą duży naciska na znajomość języka angielskiego - między innymi pytają o synominy, przeciwieństwa, absurdy, relacje między przedmiotami. Nawet bardzo bystre dziecko wypadnie blado, jeżeli nie ma wystarczająco szerokiego słownictwa. Stąd też moja sugestia do kochających rodziców: nie przesadzajcie z polskością. Wiem, że mowa polska jest przedmiotem dumy rodziców, umiejętność czytania po polsku - tematem listów do dziadków. Niemniej najstaranniejsza edukacja po polsku, troskliwe wychowywanie przez babcię, która specjalnie przyjechała z Polski, pozbawia dzieci równej szansy na dostanie się do elitarnych programów. Jednocześnie z polskim dziecko musi uczyć się angielskiego, i to nie w szkole, lecz znacznie wcześniej - przed testami kwalifikacyjnymi, które przeprowadzane są w wieku 4 lub 5 lat.
   
Ale z drugiej strony nie uważajmy ojczystego języka za wroga i nie zaczynajmy do niemowlaków mówić w (łamanym) języku angielskim. Specjaliści uważają, że właśnie dwujęzyczność (trzyjęzyczność) dzieci imigrantów czyni ich umysł giętkim i chłonnym. Nie bez znaczenia jest fakt, że nasz europejski system wartości kładzie duży nacisk na znaczenie nauki i wpaja dzieciom poczucie obowiązku, zamiłowanie do pracy nad sobą.

Jak zwiększyć szanse dziecka
W procesie kwalifikacyjnym rodzice powinni przejąć inicjatywę, a nie liczyć na to, że pozytywny wynik sam spadnie z nieba.

1. Radzę zawczasu poddać dziecko testowi u prywatnego psychologa, najlepiej dwujęzycznego. Poznanie wyników testu da nam orientację w możliwościach dziecka i dziedzinach wymagających pracy.
2. W przypadku, gdy wyniki dziecka są zadowalające (IQ na poziomie 125, 130, a w niektórych okręgach znacznie wyżej), ich kopię warto dać nauczycielowi, który ma przedstawić rekomendację. Jeżeli proces kwalifikacyjny jest podobny do tego w moim okręgu, nauczyciel musi wybrać z klasy tylko jedno, dwoje, najwyżej troje dzieci i bywa w trudnej sytuacji. Mając w ręku wynik testu z wysokim wynikiem IQ, nauczyciel nie może pominąć tego dziecka.
3. Wiele dystryktów honoruje wyniki testów przeprowadzonych przez prywatnych psychologów. Jeżeli niewiele osób wie o programie, nasze dziecko może być szybko zakwalifikowane. Warunkiem jednak jest posiadanie przez psychologa wszystkich licencji, wymaganych przez Board of Education.
4. Dowiedzmy się, czy dwujęzycznemu dziecku nie przysługuje prawo do testu w jego języku, a przynajmniej testu, przeprowadzonego przez dwujęzycznego psychologa.
5. Przygotujmy dziecko do testów.

Przygotowanie do testów zostało omówione w książce pt. “Jak ułatwić dziecku życiowy start”, gdzie znajduje się rozdział pt. “Jak uczynić przeciętne dziecko nieprzeciętnym”. Tel: 718-224-3492. Autorka spisała tam swoje doświadczenia wyniesione z pracy nad własnym dzieckiem, w rezultacie której dostało się ono do Magnet Program w nowojorskim Dystrykcie 26.

Nasze polskie dzieci są zdolne i powinniśmy dać im szanse na pełne wykorzystanie ich możliwości.
 

Elżbieta Baumgartner
Elżbieta Baumgartner jest autorką wielu książek o profilu finansowym i konsumenckim, m.in.. „Jak ułatwić dziecku życiowy start”, „Jak działa giełda”, „Jak inwestować w fundusze powiernicze”, „Życie od nowa”, „Jak chować pieniądze przed fiskusem”
255 Park Lane, Douglaston, NY 11363, tel. 718-224-3492, www.PoradnikSukces.com