Nadzieja jako Lekarstwo: Pożegnanie z Papieżem Franciszkiem

Jako lekarz chciałbym zwrócić uwagę na jedno, pozornie niewielkie, ale niezwykle istotne przesłanie z tej książki — jego refleksję nad nadzieją w wymiarze świeckim oraz dalekosiężne konsekwencje tego pojęcia dla zdrowia i leczenia.

„NADZIEJA jest realnym i namacalnym doświadczeniem, nawet w sensie świeckim. Środowisko naukowe uznaje dziś, że jest jednym z najpotężniejszych mechanizmów przetrwania w przyrodzie – na przykład w reakcji na chorobę. To złożona cecha, która wyposaża nasz mózg w chemiczne cele, na które mogą oddziaływać interakcje społeczne, słowa i myśli. Najnowsze odkrycia dowodzą, że zaufanie, oczekiwania i pozytywne uczucia mobilizują niezliczone cząsteczki, a ta ważna składowa psychologiczna działa na tych samych ścieżkach biochemicznych co leki. Krótko mówiąc, ludzka nadzieja to znacznie więcej niż iluzja czy zwykłe zaufanie: to w istocie lekarstwo i remedium.”

Perspektywa lekarza na nadzieję

Pacjenci często nazywają nadzieję „najlepszym lekiem” – choć niematerialna, jest niezbędnym składnikiem procesu leczenia i radzenia sobie z chorobą. Z mojego doświadczenia wynika, że nadzieja działa na trzech poziomach:

• Kulturowym: Tradycje i wspólne wartości kształtują sposób, w jaki społeczności rozumieją i wyrażają nadzieję.
• Filozoficznym: Nadzieja stanowi egzystencjalny wyznacznik, jest przeżyciem i cnotą moralną.
• Praktycznym: Ma ogromny wpływ na decyzje terapeutyczne, doświadczenia w obliczu śmierci oraz przebieg chorób przewlekłych.

Kultywowanie nadziei w opiece zdrowotnej nie polega na składaniu fałszywych obietnic ani na zaprzeczaniu rzeczywistości. Jest to raczej uznanie różnych twarzy nadziei – od nadziei na wyzdrowienie, przez nadzieję na ulgę, aż po nadzieję na sens – i wspieranie pacjentów oraz ich rodzin w sposób zgodny z ich tłem kulturowym oraz wartościami.

Ostatecznie nadzieja może poprawić jakość życia, a nawet wyniki leczenia: zaangażowani, pełni nadziei pacjenci często chętniej współpracują z zespołem medycznym. Etycznie zachowanie nadziei respektuje godność pacjenta; potwierdza, że bez względu na ciężar choroby, zawsze można mieć coś wartościowego, co budzi nadzieję – tu lub w innym życiu. Wyzwanie dla lekarzy i pielęgniarek polega na tym, by zrozumieć złożoność nadziei: być szczerym, a jednocześnie pełnym współczucia; dostrzegać cierpienie, ale wskazywać też możliwe dobro; a gdy sytuacja się zmienia, pomagać na nowo ukierunkować nadzieję, zamiast pozwolić jej zgasnąć.

Te zasady są kluczowe zwłaszcza w opiece paliatywnej, gdzie nadzieja chroni przed rozpaczą i łagodzi cierpienie. Jednak odnosi się to do całej medycyny. Dzięki łączeniu różnych perspektyw kulturowych i filozoficznych na nadzieję, personel medyczny może leczyć nie tylko ciało, ale i ducha. W obliczu choroby nadzieja daje pacjentom i ich opiekunom powód do wytrwania – światło, które prowadzi przez najciemniejsze chwile ku nieznanemu wynikowi.

Te idee nie są jedynie anegdotyczne: rośnie liczba badań potwierdzających terapeutyczną siłę nadziei w procesie zdrowienia i budowaniu odporności.

Lektura książki Papieża Franciszka Nadzieja przywiodła mi na myśl wielu pacjentów, członków ich rodzin i przyjaciół, którzy dzięki sile nadziei pokonali największe przeszkody.

Modlę się, aby Bóg obdarzył papieża Franciszka najpiękniejszą z nadziei – by odnalazł pokój w obecności swego Odkupiciela, Jezusa, w niebie.

Dla wszystkich szukających inspiracji i wglądu w istotę nadziei polecam lekturę książki papieża Franciszka "Nadzieja".

Niech spoczywa w pokoju.