Jedenaście lat pontyfikatu papieża Franciszka

Nadal wzywa do zawieszenia broni w Ziemi Świętej, gdzie po bezlitosnej masakrze dokonanej 7 października przez terrorystów Hamasu nastąpiła i nadal trwa tragiczna rzeź w Strefie Gazy.

Nadal wzywa do uciszenia broni w tragicznym konflikcie, który wybuchł w sercu chrześcijańskiej Europy, w Ukrainie zniszczonej i nękanej przez bombardowania rosyjskich wojsk agresorów.

Nadal wzywa do pokoju w innych częściach świata, gdzie toczą się zapomniane konflikty z niewypowiedzianą przemocą, które składają się na stale rosnące ogniwa światowego konfliktu.

Biskup Rzymu wkracza w dwunasty rok swojego pontyfikatu w ciemnej godzinie, z losem ludzkości zdanej na łaskę władców niezdolnych do oceny skutków swoich działań, którzy zdają się poddawać nieuniknionej wojnie. I z jasnością i realizmem mówi, że „silniejszy jest ten, kto widzi rzeczywistość, kto myśli o ludziach”, to znaczy „kto ma odwagę negocjować”, ponieważ „negocjowanie to odważne słowo”, którego nie należy się wstydzić. Papież Franciszek, przeciwstawiając się nieporozumieniom bliskich i dalekich, nadal stawia w centrum świętość życia, jest blisko niewinnych ofiar i potępia brudne interesy gospodarcze, które pociągają za sznurki wojen ukrytych w obłudzie.

Szybki rzut oka na ostatnie jedenaście lat dziejów uświadamia proroczą wartość głosu Piotra. Alarm, podniesiony po raz pierwszy dziesięć lat temu, dotyczący trzeciej wojny światowej w kawałkach. Encyklika społeczna Laudato si' (2015), która pokazała, że zmiany klimatyczne, migracje, wojny i gospodarka, która zabija, są zjawiskami wzajemnie powiązanymi i można im zaradzić jedynie poprzez globalne spojrzenie. Wielka encyklika o ludzkim braterstwie (Fratelli tutti, 2020), która wskazała drogę do zbudowania nowego świata opartego na braterstwie, po raz kolejny usuwając wszelkie alibi dla nadużywania imienia Boga w celu usprawiedliwienia terroryzmu, nienawiści i przemocy. A potem ciągłe odwoływanie się w jego magisterium do miłosierdzia, które splata całą tkankę misyjnego pontyfikatu.

W zsekularyzowanych i „płynnych” społeczeństwach, w których nie ma już żadnych pewników, nic nie może być brane za oczywiste, a ewangelizacja - naucza Franciszek - zaczyna się ponownie od tego, co najważniejsze, jak czytamy w Evangelii gaudium (2013): „Odkryliśmy, że także w katechezie fundamentalną rolę odgrywa pierwsze przepowiadanie lub «kerygma», która powinna zajmować centralne miejsce w działalności ewangelizacyjnej i w każdej próbie odnowy kościelnej. [...] Centralny charakter kerygmy wymaga niektórych charakterystycznych cech przepowiadania, koniecznych dzisiaj w każdym miejscu: żeby wyrażało ono zbawczą miłość Boga uprzednią w stosunku do moralnych i religijnych zobowiązań; żeby nie narzucało prawdy i odwoływało się do wolności; żeby miało pewne cechy radości, bodźca, żywotności i harmonijnej pełni nie sprowadzającej przepowiadania do kilku doktryn, czasem bardziej filozoficznych niż ewangelicznych. Domaga się to od ewangelizatora niektórych postaw, pomagających lepiej przyjąć orędzie: bliskość, otwarcie na dialog, cierpliwość, serdecznie przyjęcie, które nie potępia”.

Świadectwo miłosierdzia jest zatem zasadniczym składnikiem owej „zbawczej miłości Boga”, która jest „uprzednia w stosunku do zobowiązań moralnych i religijnych”. Innymi słowy, ci, którzy jeszcze nie zetknęli się z rzeczywistością chrześcijańską, jak jasno zauważył Benedykt XVI w maju 2010 r., raczej nie będą pod wrażeniem i nie ulegną zauroczeniu afirmacją norm i obowiązków moralnych, naleganiem na zakazy, drobiazgowymi listami grzechów, potępieniami czy nostalgicznymi odwołaniami do wartości z przeszłości.

U źródeł przyjęcia, bliskości, czułości, towarzyszenia, u źródeł chrześcijańskiej wspólnoty zdolnej do przyjęcia i słuchania, znajduje się oddźwięk miłosierdzia, którego doświadczyliśmy i które staramy się - choć pośród tysiąca ograniczeń i uchybień - przywrócić. Jeśli spojrzeć na gesty Papieża tymi oczami, nawet te, które wywołały u niektórych takie same skandaliczne reakcje, jak gesty Jezusa dwa tysiące lat temu, odkrywa się ich głęboką siłę ewangelizacyjną i misyjną.