Horoskopy, czyli przyszłość zapisana w kosmosie. Skąd się wzięły?

Jak twierdzą eksperci z NASA, tak naprawdę nie wiemy, kto pierwszy zaobserwował zjawiska naturalne na niebie jako źródło dla horoskopów. Już w sztuce jaskiniowej istnieją pewne przesłanki wskazujące, że zwierzęta i rzeczy mogły być nasycone formą duchową. Prawdopodobnie w późniejszym czasie zostało to przejęte przez ideę przewidywania przyszłości. Mistyczna forma astrologii silnie pojawia się w różnych systemach wierzeń dopiero w kulturach starożytnych.

Dla przykładu, w starożytnych Chinach szlachta postrzegała zaćmienia lub plamy słoneczne jako zwiastuny dobrych lub złych czasów dla ich cesarza. Sumerowie i Babilończycy, mniej więcej w połowie drugiego tysiąclecia p.n.e., celebrowali wiele praktyk wróżbiarskich — przyglądali się na przykład plamom na wątrobie i wnętrznościom zwierząt — a ich filozofia, że obserwowanie planet i gwiazd jest sposobem na śledzenie, gdzie byli bogowie na niebie, wiąże się z tabliczką Wenus z Ammi-saduqi. Ta tabliczka, datowana na pierwsze tysiąclecie p.n.e. i śledząca ruch Wenus, jest jednym z najwcześniejszych fragmentów tego, co nazwano babilońskimi wróżbami planetarnymi. Natomiast starożytni Egipcjanie odkryli, że układy gwiazd tworzą konstelacje, przez które słońce wydaje się "poruszać" w określonych porach roku. Najstarsze zapiski astrologiczne wskazują, że konstelacje gwiazd zaczęto nazywać już w starożytnej Mezopotamii. Najprawdopodobniej nazwy gwiazdozbiorów wymyślili Sumerowie, choć niektóre teorie wskazują, że jest to zasługą odłamu ludów semickich, które osiedliły się w trzecim tysiącleciu p.n.e. we wschodniej Mezopotamii, czyli Akadyjczyków. Już wtedy starano się odgadnąć, jaki jest wpływ gwiazd na przyszłe losy świata.

Nazwy znaków zodiaku pochodzą od nazw gwiazdozbiorów nadanych im przez Sumerów 3-4 tys. lat temu. Było ich więcej niż 12. Niektóre, jak Plejady czy Wielka Jaskółka, wchodzą dzisiaj w skład innych, większych konstelacji. Natomiast Zodiak to pas na sferze niebieskiej w płaszczyźnie ekliptyki o szerokości ok. 16 stopni. W jego obszarze znajduje się widoczne z Ziemi Słońce zataczające w ciągu roku pełny obieg. W astrologii kąt pełny - 360 stopni, podzielony jest na 12 równych części, stąd wyróżnia się 12 astrologicznych znaków zodiaku. W swym pozornym ruchu, po tym kole przesuwa się środek Słońca, pozostając w każdym gwiazdozbiorze Zodiaku przez blisko miesiąc. Kiedy na pomysł podziału ekliptyki na 12 równych części wpadli astronomowie babilońscy około 500 lat p.n.e., niektóre, szczególnie rozległe gwiazdozbiory trzeba było w tym celu "przyciąć" – i tak część konstelacji Skorpiona stała się Wagą itp. Uważa się, że wszystkie te idee połączyły się dopiero, gdy niezwyciężony Aleksander Wielki podbił Egipt około 330 p.n.e., a następnie błyskawicznie opanował resztę imperium perskiego i w latach 327-325 p.n.e. przeprowadził udane kampanie w Indiach.

To właśnie w starożytnym okresie greckim pojawiło się 12 znaków zodiaku, które są dziś nam znane — Baran (mniej więcej 21 marca-19 kwietnia), Byk (20 kwietnia-20 maja), Bliźnięta (21 maja-20 czerwca), Rak (21 czerwca-22 lipca), Lew (23 lipca-22 sierpnia), Panna (23 sierpnia-22 września), Waga (23 września-22 października), Skorpion (23 października-21 listopada), Strzelec (22 listopada-21 grudnia), Koziorożec (22 grudnia-19 stycznia), Wodnik (20 stycznia do 18 lutego) i Ryby (od 19 lutego do 20 marca) — wtedy zostały ustanowione. To wówczas znaki zodiaku zostały nazwane od konstelacji i dopasowane do dat na podstawie widocznego związku między ich położeniem na niebie a słońcem. Nawet słowo "zodiak" pochodzi z języka greckiego, od terminu "wyrzeźbiona postać zwierzęca". W tamtych czasach pierwszy dzień wiosny zaczynał się, gdy słońce pojawiało się w gwiazdozbiorze Barana i od tego momentu wszystko było wyznaczane dalej wokół obwodu roku.

Jednak od tego czasu Ziemia przesunęła się na swojej osi, w procesie znanym jako precesja, więc teraz daty używane do oznaczania znaków tak naprawdę nie odpowiadają konstelacjom tła, które nadają im nazwy. W rzeczywistości chronologia naprawdę przesunęła jeden znak na Zachód. Oznacza to, że daty znaków zodiaku, oparte na matematycznym podziale roku, w zasadzie odpowiadają dziś obecności słońca w konstelacjach poprzedzających je znaków. Wcześniej astrologowie patrzyli na to, gdzie słońce znajdowało się w stosunku do konstelacji tła w ogóle, a to najczęściej prawie dokładnie pasowało do znaków zodiaku. Jeszcze Klaudiusz Ptolemeusz z Aleksandrii, astronom i geograf żyjący w II w. n.e., nazywał Wagę Szczypcami, traktując ją jako fragment Skorpiona, a za jego przykładem 1400 lat później czynił to i Mikołaj Kopernik.

W ciągu ok. 26 tys. lat oś ziemska zakreśla stożek o kącie rozwarcia 23,5 stopni, zmieniając swój kierunek w przestrzeni kosmicznej. Tylko przez 49 dni w roku Słońce faktycznie znajduje się w tych znakach zodiaku, w których powinno znajdować się według astrologicznego "rozkładu", a przez blisko trzy tygodnie — od 30 listopada do 17 grudnia, mieści się w konstelacji Wężownika, a więc poza tradycyjnym zodiakiem.

Współcześnie astrolodzy dokonują obliczeń i prognozowania na podstawie położenia planet i Słońca w stosunku do 12 znaków — które są ustalone — a nie w oparciu o ich położenie względem konstelacji. Dla przykładu, jeśli słońce jest w znaku Strzelca w dniu, w którym się urodziłeś, to jesteś Strzelcem. Jedno na pewno nie zmieniło się od tysięcy lat — to mistyczne piękno gwiazd na niebie i chęć ich poznawania przez kolejne pokolenia ludzi.