Konferencja w sprawie zmian klimatu w Katowicach

W 2015 roku tzw. Porozumienie paryskie, które podpisało dotychczas 195 państw świata. Kraje deklarują w nim, że świat ograniczy wzrost średniej temperatury poniżej 2 stopni Celsjusza (w porównaniu do średniej temperatury z ery przedindustrialnej) i dążenie do nieprzekroczenia 1,5 stopnia.

W trakcie paryskiego spotkania ustalono, co należy zrobić w sprawie zmian klimatu – teraz zaś trzeba wynegocjować, jakie podjąć kroki.

Na Konferencji Stron Ramowej konwencji ONZ w sprawie zmian klimatu (COP24) obecny był oddolny, klastrowy program Polska 3.0, wspierający od samego początku rozwój żeglugi śródlądowej, skuteczne gospodarowanie wodą, rozwój zielonych korytarzy transportowych i będący ważnym programem z punktu widzenia Inicjatywy Trójmorza. Ponadto, program Polska 3.0 przede wszystkim dotyczy Śląska, w którego sercu odbywa się Szczyt Klimatyczny.

Jak zaznaczyła UN Climate Change Executive Secretary Patricia Espinosa, dla skutecznego działania na rzecz klimatu kluczowa jest rosnąca liczba kreatywnych organizacji i inicjatyw, które działać będą na rzecz szeroko pojętej ekologii, oraz rosnąca świadomość społeczna, dotycząca degradacji klimatu i jego zmian.

Zespół programu POLSKA 3.0 prowadził rozmowy o rozwoju żeglugi śródlądowej, gospodarowaniu wodą, Inicjatywie Trójmorza, transporcie multimodalnym i zielonych korytarzach transportowych, współpracy klastrowej i dolinach przemysłowych, reindustrializacji przemysłu (Ogólnopolski Klaster Innowacyjnych Przedsiębiorstw, inicjator programu Polska 3.0 reprezentuje Polskę w projektach Grupy Wyszehradzkiej, pod jego parasolem jest m.in. polski klaster kluczowy Zielona Chemia).

POLSKA 3.0 przed paroma miesiącami znalazła się w gronie polskich sygnatariuszy partnerstwa na rzecz realizacji celów zrównoważonego rozwoju – Partnerstwa na rzecz realizacji SDGs w Polsce.

Program Polska 3.- prezentowany był także na Szczycie Trójmorza w Bukareszcie, jako że program wspiera realizację Inicjatywy Trójmorza:

Polska Agencja Prasowa o Programie Polska 3.0: http://centrumprasowe.pap.pl/cp/pl/news/info/127302,38,fundusz-trojmorza-energetyka-wspolne-projekty-infrastrukturalne-m-in-program-polska-3-0-oraz-zaciesn/

Program POLSKA 3.0 otrzymał liczne nagrody, m.in. nagrodę Forum Inteligentnego Rozwoju, dwukrotnie nagrodę od Narodowego Centrum Badań i Rozwoju, Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska oraz ekologicznych środowisk eksperckich, za stworzenie w Polsce ekosystemu dla przywrócenia żeglugi śródlądowej, konsekwentną wieloletnią pracę na rzecz żeglugi i wdrażanie ekologicznych rozwiązań dla polskiej gospodarki. W ostatnich lat eksperci programu wielokrotnie prezentowali wypracowane w organizacji rozwiązania na rzecz zrównoważonego rozwoju, współpracy międzynarodowej, rozwoju polskich przedsiębiorstw i regionów, ekologicznych rozwiązań dla przemysłu, transportu, energetyki i rozwoju Zielonych Korytarzy Transportowych. Eksperci programu są także m.in. członkami zespołu ekspertów przy Parlamentarnym Zespole ds. Rozwoju Dróg Wodnych.

Polska 3.0 stanowi platformę do współpracy przedsiębiorstw i regionów. Integruje kluczowe projekty Trójmorza. Wspiera realizację zintegrowanej infrastruktury, scalając budowę międzynarodowej infrastruktury łączącej. Skupia także projekty z dziedziny energetyki, nowych technologii, ekologii oraz bezpieczeństwa. W ramach programu POLSKA 3.0, który skutecznie zabiegał o przywrócenie żeglugi śródlądowej w Polsce, powstanie na Śląsku największe w Europie multimodalne Centrum Logistyczne Gorzyczki-Wierzniowice (TILC).

W ramach TILC powstanie port śródlądowy na Odrze, połączony z koleją (przedłużenie linii kolejowej nr. 65), wpisując tym samym Polskę w projekt Nowego Jedwabnego Szlaku i pozwalając wykorzystać tranzytowe położenie Polski w EU. Program Polska 3.0 jest integralną częścią korytarza Bałtyk-Adriatyk i Bałtyk-Morze Czarne.

POLSKA 3.0 to połączenie polskich rzek, autostrad, kolei i lotnisk w jedną płaszczyznę transportu multimodalnego w Polsce i budowa największego w Europie Centrum Logistycznego na Śląsku. W ramach programu na Śląsku powstanie port śródlądowy i multimodalne Centrum Logistyczne. W ramach portu śródlądowego na Odrze, połączonego z koleją, Polska wpisze się w projekt Nowego Jedwabnego Szlaku, który docierać będzie do Centrum Logistycznego. To także szereg innowacyjnych i potrzebnych polskich rozwiązań dla społeczeństwa, miast i regionów. To w końcu także rozwiązania dla czystości wody i powietrza.

Skuteczny i przełomowy dialog o żegludze śródlądowej w Polsce otworzył program Polska 3.0, zakładający m.in. systemowe rozwiązania na rzecz polskiego zrównoważonego transportu rzecznego i ścisłą współpracę polsko-czeską dla realizacji połączenia Dunaj-Odra-Łaba.

Polska 3.0 to zsieciowane projekty, stanowiące spójny program modernizacji żeglugi śródlądowej. Program Polska 3.0, wspólnie z Radą Kapitanów przeprowadził tzw. „Rejs Prawdy”, wraz z pełnym zwymiarowaniem Odrzańskiej Drogi Wodnej. W ostatnich dwóch latach niejednokrotnie apelowaliśmy o wejście Polski do AGN. Organizowaliśmy na ten temat konferencje prasowe w Sejmie, liczne debaty i spotkania robocze. Poświęcony transportowi, żegludze, jak również potrzebie podpisania konwencji AGN został zorganizowany przez nas Światowy Kongres Klastrów.

Żegluga to bezpieczeństwo przeciw powodzi i suszy, woda dla życia, rolnictwa, możliwości transportowe, transport międzynarodowy, turystyka, która kiedyś kwitła na naszych rzekach.  Żegluga śródlądowa jest najbardziej ekologiczną i bardzo opłacalną ekonomicznie formą transportu.

Klastrowy program Polska 3.0 jest integralną częścią Korytarza Bałtyk-Adriatyk i  Bałtyk-Morze Czarne. Scala budowę międzynarodowej infrastruktury łączącej. W ramach programu skupione są integralne projekty transportu multimodalnego, projekty infrastrukturalne, Nowy Jedwabny Szlak, ale także projekty współpracy transgranicznej, bezpieczeństwo energetyczne, nowe technologie, wymiana wiedzy, transfer technologii. W efekcie mają one na celu stworzenie nowych form konkurencyjności regionu.

Od 2012 roku program Polska 3.0 skutecznie realizuje politykę współpracy między Polską a Czechami w ramach budowy Międzynarodowego Centrum Logistycznego Gorzyczki Wierzniowice – największego centrum w Europie, które ze względu na wybitne uwarunkowania tranzytowe i obecność gęsto zaludnionego terenu w Polsce, zostało przez Organizację Narodów Zjednoczonych uznane jako najbardziej pożądane centrum komunikacyjne- śródlądowe w Europie. Jest to ważny projekt dla rozwoju Śląska i całej Polski, w ramach koncepcji zintegrowanego transportu w Polsce. Lokalizacja inwestycji znajduje się na skrzyżowaniu głównych transeuropejskich magistral transportowych. Planowane Centrum Logistyczne Gorzyczki – Wierzniowice jest jedynym miejscem, gdzie przecinają się wszystkie zasadnicze korytarze transportowe w ramach tzw. VI. Multimodalnego Korytarza Północ – Południe.

Według danych Światowej Organizacji Zdrowia z powodu zanieczyszczeń powietrza na świecie umiera 7 mln ludzi, co stanowi 12,5 proc. wszystkich zgonów. W Europie rocznie z powodu smogu umiera 400 tys. osób, w Polsce 46 tys.

Warto zauważyć, że mówiąc o złej jakości powietrza w Polsce, powinniśmy skoncentrować się na dwóch obszarach:  emisja z indywidualnego ogrzewania budynków mieszkalnych oraz emisja z transportu. Transport drogowy dominuje w Polsce, podczas gdy zdecydowana większość krajów europejskich do transportu wykorzystuje żeglugę śródlądową.

Działaniom na rzecz transportowego wykorzystania polskich rzek sprzyja podpisane przez Polskę w marcu 2017 r. Europejskie porozumienie w sprawie głównych śródlądowych dróg wodnych o znaczeniu międzynarodowym (AGN).

Głównym celem porozumienia, z punktu widzenia działalności transportowej, jest budowa lub zmodernizowanie śródlądowych dróg wodnych w celu uzyskania parametrów co najmniej IV klasy żeglowności oraz spełnienia wymogów infrastruktury transportu śródlądowego dla sieci TEN-T.

Głównym odpowiedzialnym za emisję w transporcie (72,8%) jest transport drogowy. Transport jest też głównym źródłem pozostałych zanieczyszczeń powietrza oraz hałasu. Potrzeba zrównoważonego rozwoju transportu sprawia, że szczególnie atrakcyjną gałęzią transportu w kształtowaniu systemów logistycznych w krajach Europy Zachodniej jest żegluga śródlądowa. Jak podają dane Ministerstwa Infrastruktury, żegluga jest niezwykle energooszczędnym sposobem transportu: 1 litr paliwa pozwala przemieścić statkiem rzecznym na odległość 1 km aż 127 ton ładunku, podczas, gdy samochodem jedynie 50 ton, a koleją 97 ton.

Niska energochłonność jest przyczyną znacznie mniejszej niż w transporcie samochodowym emisji zanieczyszczeń powietrza. Koszty zewnętrzne transportu rzecznego wynoszą wg opracowań Komisji Europejskiej 5 euro na 1000 tonokilometrów i są blisko pięciokrotnie mniejsze niż koszty zewnętrzne transportu drogowego (24,12 euro/1000 tonokilometrów).

Pomysł przywrócenia żeglugi śródlądowej rozpoczął się od oddolnego programu Polska 3.0. Zespoły Programu, na licznych konferencjach i forach apelowały o potrzebę przystąpienia do konwencji AGN przez Polskę i modernizacji żeglugi śródlądowej z przyczyn nie tylko związanych z transportem, ale również z uwagi na bezpieczeństwo przeciwpowodziowe, gospodarowanie wodą i turystykę, wówczas gdy nie było to w planach rządowych i nie istniało jeszcze Ministerstwo Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej. Program Polska 3.0 postulował także o nie sięganie po pożyczki z Banku Światowego na III klasę żeglowności (regionalną), podczas gdy Unia Europejska dofinansowuje rozwój korytarzy transportowych pożyczkami bezzwrotnymi wysokości do 85 proc. kosztów budowy (przy IV klasie międzynarodowej i wyższej), co jest nieporównywalnie bardziej opłacalne i pozwala nam na handel międzynarodowy.

Angelika Jarosławska
Koordynator Projektu
Polska 3.0