Smutek przemijania

Kiczu, jakże różnym od tego co nosimy w sercach, co pamiętamy i za czym tęsknimy. Bo tak już jest, że tylko te chwile spędzone w Polsce nad grobami najbliższych mają dla nas głęboki i metafizyczny sens życia i śmierci. Trwania i przemijania. I to nie tylko dla nas. Grupa młodych Amerykanów, która wraz z mym synem przed kilkoma laty przyjechała do Polski w tym szczególnym dniu była zszokowana tym co zobaczyła na krakowskim Cmentarzu Rakowickim. Nie chcieli uwierzyć, że w tym dniu tak wyglądają wszystkie polskie cmentarze. Przeżywali ogromne wzruszenie i wyznali, że zazdroszczą nam tego święta. Zazdroszczą nam pięknej, polskiej tradycji.

No właśnie tradycja. Przekazywana z pokolenie na pokolenie. Rok w rok w tym samym dniu odwiedzamy najbliższych, których już nie ma po tej stronie życia i spotykamy tych, którzy jeszcze trwają z nami. Stąd tyle intymości i smutku w tych cmentarnych spotkaniach. Stąd tyle radości z powitania bliższych i dalszych wujków, ciotek, kuzynów i ich rodzin. Stąd nasze dzisiejsze pragnienie bycia tam razem z nimi, gdy tymczasem jesteśmy tutaj. Paradoksalnie samotni, choć równocześnie z najbliższymi...

Wszystkich Świętych to chyba bardziej rodzinne święto niż Boże Narodzenie. Tyle, że zamiast przy świątecznym stole przez cały rok niewidziane w komplecie rodziny spotykają się na cmentarzach, przy rodzinnych grobach i grobowcach. Oglądamy się ciekawie wszyscy o rok starsi i o rok bardziej bliscy nieznanej granicy przeminięcia. Zatłoczone drogi, hektary doniczkowych chryzantem wystawionych przed cmentarzami i widoczne o zmroku ogromne łuny na niebie. Z dzieciństwa zapamiętałem też żebraków siedzących u bram cmentarnych i za drobną opłatą klepiących na zamówienie „wieczne odpoczywania”. Ale i oni przeminęli. Choć być może, że jeszcze są w Polsce takie cmentarze, na których ich można spotkać.
Pozostało natomiast wspomnienie zapachu powietrza wypełnionego dymem palonych świec, jesiennym wiatrem, pożółkłymi liśćmi i kadzidłem niesionym przez księdza prowadzącego procesję z cmentarnej kaplicy i wyczytującego z kartki dusze zmarłych opłacone wcześniej.  

Z dzieciństwa zapamiętałem też moje i mojego brata zachlapne parafiną płaszcze i spodnie co nieustannie powodował irytację mamy. W domu prasowane przez gazetę parafinowe plamy znikały jak zaklęte, aby za rok pojawić się na nowo.
Takie były Wszystkich Świętych. I takie są polskie spotkania z tymi co odeszli.
Wszystkich Świętych. Zapalmy świeczkę.

Wojciech T. Mleczko