Nagroda im. Mackiewicza dla Zyzaka

Omawiana przeze mnie wielokrotnie (podobnie jak kłopoty z nią) w poland.us książka Zyzaka jest oparta na obronionej przez niego w czerwcu 2008 roku na Uniwersytecie Jagiellońskim pracy magisterskiej, której promotorem był profesor Andrzej Nowak - redaktor naczelny krakowskiego miesięcznika "Arcana".
   
Zyzak napisał w niej m.in., że były przywódca Solidarności był agentem peerelowskiej Służby Bezpieczeństwa, w dzieciństwie sikał do kościelnej kropielnicy, a w czasach młodości miał nieślubne dziecko, co posłużyło wielu krytykom z "salonu" do ostrego ataku na autora bez zapoznania się z całą treścią  jego dzieła.
   
Wałęsa ostro skrytykował tę pracę i zapowiedział, że jeśli instytucje państwowe ostatecznie nie wyjaśnią zarzutów o jego agenturalne związki z SB, zrezygnuje z udziału w uroczystościach rocznicowych, odda nagrody, a nawet wyjedzie z kraju.
   
"Z kolei naukowcy zarzucali autorowi książki m.in., że nie powołuje się na udokumentowane źródła, co powinno być wymogiem pracy naukowej. Po publikacji minister nauki Barbara Kudrycka złożyła wniosek do Państwowej Komisji Akredytacyjnej o kontrolę na Wydziale Historii Uniwersytetu Jagiellońskiego, który potem wycofała" - przypomniała PAP.
   
Maciej Urbanowski z jury nagrody powiedział, że książka Zyzaka doskonale wpisuje się w kontekst motta nagrody, cytatu z Józefa Mackiewicza: "Jedynie prawda jest ciekawa".
   
- Nie było chyba po roku 1989 dzieła tak mocno zwalczanego przez tak potężne siły jak "Lech Wałęsa. Idea i historia". Książka i autor krytykowani byli przez premiera rządu, minister tego rządu chciał nawet przeprowadzić śledztwo na Uniwersytecie Jagiellońskim, gdzie powstała praca magisterska będąca podstawą książki. Na autora i promotora posypał się grad obelg i gróźb. Prawda jest jednym z kluczowych słów tego dzieła. Autor ma ją ciągle na uwadze, próbując prawdę wydobyć spod warstw lakieru, brązu, stereotypów, kłamstw, ale też niepamięci, zapomnienia, wreszcie - strachu. Niczym detektyw, Zyzak gromadzi ogromny materiał dowodowy, wypytuje świadków, zbiera ocalałe dokumenty, fotografuje miejsca. Zestawia to wszystko ze sobą, wykrywa sprzeczności i przekłamania, luki w zeznaniach. Interesują go najmniejsze nawet szczegóły - mówił Urbanowski w laudacji (cytat za depeszą PAP).
   
Odbierając nagrodę Zyzak powiedział, że gdyby jej patron nagrody żył współcześnie, byłby pogardliwie określany jako "pisarz XIX-wieczny" i zadeklarował, iż także aspiruje do takiego miana.
   
- Nie wiem, czym kieruje się pisarstwo XXI-wieczne i do czego dąży, ale w XIX wieku posługiwano się jeszcze jakąś ideą, były jeszcze jakieś cele, logika rzeczy - powiedział historyk.
   
"Nagroda im. Józefa Mackiewicza jest przyznawana corocznie od roku 2002. Jej kolejnymi laureatami byli: Ewa i Władysław Siemaszkowie, Marek Jan Chodakiewicz, Wojciech Albiński, Eustachy Rylski, Janusz Krasiński, ks. Tadeusz Isakowicz-Zaleski, Jarosław Marek Rymkiewicz i Bronisław Wildstein. W kapitule, której przewodniczy pisarz Marek Nowakowski, zasiada m.in. Halina Mackiewicz, córka patrona nagrody" - czytamy w depeszy PAP.
   
Oprócz nagrody pieniężnej w wysokości 10 tysięcy dolarów każdy jej laureat otrzymuje medal z wizerunkiem Józefa Mackiewicza oraz jej mottem. Nagroda wręczana jest zawsze w Święto Niepodległości 11 Listopada.

Jerzy Bukowski