Muzeum Kresów Rzeczypospolitej

W podjętej w Pułtusku uchwale napisali:
   
Dążąc do powołania placówki muzealnej, dokumentującej najszerzej rozumianą historię Kresów Rzeczypospolitej, pragniemy dać wyraz przekonaniu, że oddajemy w ten sposób dług zaciągnięty wobec własnej przeszłości, dług, który wypierany ze świadomości deformuje naszą tożsamość, pozbawiając ją jednego z fundamentalnych składników.
   
Od początku XV wieku Polska przesuwała stopniowo na wschód centrum państwowości, aż do utworzenia wraz z Wielkim Księstwem Litewskim Rzeczypospolitej Obojga Narodów – wspólnego domu wielu ludów, języków, kultur i wyznań. Na terytorium tego niezwykłego państwa Zachód spotkał się ze Wschodem, tworząc nową jakość, niespotykaną nigdzie indziej, na obszarach pomiędzy Atlantykiem a Uralem. Ta nowa jakość dotyczyła organizacji państwa, kultury, obyczaju, języków i nawet wiary.
   
Dzieło jakim była Rzeczpospolita nie miała jednego autora. Twórczego przywileju nie mogą sobie przypisać samodzielnie Polacy, Litwini, Rusini, Ormianie, Żydzi, Tatarzy, Niemcy, ani żadna z wielu zamieszkujących ją nacji. Nie stała się też dziełem jednej kultury i nie jeden zapanował w niej niepodzielnie język, ani jedna wiara. Polityczny byt, który z naszym udziałem powstał wówczas w Europie Środkowej, wyprzedzał w pewnych rozwiązaniach politycznych Europę o setki lat. Wolność wyznania, demokracja szlachecka, niezawisłe sądy, osobista nietykalność odkrywane były na nowo w XIX, a nawet XX wieku.
   
Stało się tak, że na ziemiach Rzeczypospolitej Obojga Narodów przewagę zyskała cywilizacja zachodnia w postaci katolicyzmu i łaciny jako nośnika idei i wartości przyjętych przez elity, oraz języka polskiego, jako tego, którym owe elity posługiwały się na co dzień. Język ten, dobrowolnie przyjęty, jako język szlacheckiego narodu, nie stał jednak w sprzeczności z podwójną tożsamością – Obywatela Rzeczypospolitej, a zarazem Polaka, Rusina, Litwina itd. Przewaga elementów okcydentalnych nie oznaczała wyłączności – wpływy wschodnie pozostawały na tyle istotne, że w oczach ludzi Zachodu Rzeczpospolita jawiła się jako twór niezwykły i nieco obcy.
   
Pojęcie Kresów zmieniało z biegiem historii swój terytorialny zasięg. Dla części Polaków Kresy oznaczają dzisiaj dom utracony w wyniku jałtańskich porozumień – małą ojczyznę odebraną przemocą. Ta mała ojczyzna to blisko 1/3 przedwojennego państwa polskiego, wraz z milionami jej mieszkańców. Oni i ich potomkowie mają prawo oczekiwać, że państwo polskie zechce zdobyć się na wysiłek upamiętnienia i udokumentowania polskiej obecności w historii  wielu miast, miasteczek i wsi, obecności, której usiłuje się zaprzeczać lub fałszować jej treść.
   
Oczekujemy, że przyszłe Muzeum Kresów przypomni zarówno odległą, jak i stosunkowo niedawną rzeczywistość państwa zbudowanego przez wiele nacji, dla których Rzeczpospolita była wspólną ojczyzną. Muzeum takie stać się może skarbnicą i inspiracją, z której czerpać będą zarówno potomkowie jej mieszkańców, jak i społeczeństwa jednoczącej się Europy.
   
Ziemie wschodnie Rzeczypospolitej to część naszej duchowej ojczyzny – podobnie jak Kraków, Częstochowa, Gniezno. Odcięcie tej części wspólnej historii czyni nas uboższym i okaleczonym kulturowo społeczeństwem.
   
Biorąc powyższe pod uwagę zwracamy się do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej o przyjęcie ustawy powołującej do życia Muzeum Kresów Rzeczypospolitej.
   
Pod dokumentem podpisały się:

    Centrum Łączności i Pomocy Szkołom na Wschodzie im. Maurice Ardouin (Wrocław)
    Federacja Organizacji Kresowych (Warszawa)
    Fundacja „Kisielin – Pro Memoria” (Kraków) 
    Fundacja Kresowa „Semper Fidelis” (Wrocław)
    Fundacja „Kresy” (Czerwonak) 
    Fundacja „Longinus” (Łańcut)
    Fundacja „Lwów i Kresy Południowo-Wschodnie” (Kuklówka Radziejowicka)
    Fundacja „Na Obcej Ziemi” (Sulejówek)
    Fundacja „Patria” - Pomoc Repatriantom i Polakom ze Wchodu (Białystok)
    Fundacja „Polskie Kresy Wschodnie – Dziedzictwo i Pamięć” (Warszawa) 
    Fundacja „Pomoc Polakom na Podolu i Wołyniu” (Wałbrzych)
    Fundacja Pomocy Szkołom Polskim na Wschodzie im. T. Goniewicza (Lublin)
    Fundacja „Willa Polonia” (Lublin)
    Fundacja Wspierająca Oświatę Polską za Granicą „Samostanowienie” (Warszawa)
    Instytut Lwowski (Warszawa)
    Klub Studentów Polonijnych (Kraków)
    Krajowe Stowarzyszenie Brasławian (Warszawa)
    Lubelski Klub Polonijny (Lublin)
    Prabuckie Stowarzyszenie Kresowiaków (Prabuty)
    Regionalne Stowarzyszenie „Wschód – Zachód” (Płock)
    Stowarzyszenie Grodnian im. E. Orzeszkowej (Warszawa)
    Stowarzyszenie „Instytut Kresów RP” przy Towarzystwie Miłośników Wołynia i Polesia (Olsztyn)
    Stowarzyszenie „Kresy – Pamięć i Przyszłość” (Chełm)
    Stowarzyszenie „Mój Kazachstan” (Warszawa)
    Stowarzyszenie „Pamięć i Nadzieja” (Chełm)
    Stowarzyszenia Pomocy Polakom na Wschodzie „Kresy” (Kraków)
    Stowarzyszenie Pomocy „Rubież” (Białystok)
    Stowarzyszenia Potomków Sejmu Wielkiego (Wrocław) 
    Stowarzyszenie Przyjaciół Polaków na Wschodzie (Tarnobrzeg)
    Stowarzyszenie Przyjaciół Ziemi Drohobyckiej (Wrocław, Warszawa)
    Stowarzyszenie Przyjaciół Ziemi Grodzieńskiej i Wileńskiej (Gdańsk)
    Stowarzyszenie Rodzin Osadników Wojskowych i Cywilnych Kresów Wschodnich (Warszawa)
    Stowarzyszenie Rodzin Ziemi Wołkowyskiej (Gdańsk)
    Stowarzyszenie „Solidarność – Wschód” (Warszawa) 
    Stowarzyszenie Upamiętnienia Ofiar Zbrodni Ukraińskich Nacjonalistów (Wrocław)
    Stowarzyszenie Współpracy Polska – Ukraina „Nadwórna” (Opole) 
    Studencka Międzyuczelniana Organizacja Kresowiaków (Warszawa)
    Światowy Kongres Kresowian (Bytom)
    Towarzystwo Miłośników Lwowa i Kresów Południowo-Wschodnich (Wrocław, Kraków, Warszawa, Poznań, Bytom)
    Towarzystwo Miłośników Wilna i Ziemi Wileńskiej (Toruń, Gdańsk, Warszawa, Poznań, Rzeszów, Olsztyn, Mrągowo)
    Towarzystwo Miłośników Wołynia i Polesia (Chełm, Olsztyn)
    Towarzystwo Przyjaciół Krzemieńca i Ziemi Wołyńsko-Podolskiej (Lublin)
    Warszawska Inicjatywa Kresowa przy Domu Spotkań z Historią (Warszawa) 
    Warszawskie Towarzystwo Przyjaciół Wilna i Grodna (Warszawa)
    Związek Repatriantów RP (Kraków, Warszawa)
    Związek Towarzystw Gimnastycznych „Sokół” w Polsce (Warszawa)
    Związek Wypędzonych z Kresów Wschodnich RP (Bytom)
   
Pomysłodawcom powołania Muzeum Kresów Rzeczypospolitej wypada życzyć powodzenia, czyli przyjęcia ich propozycji przez Sejm RP.
   
Na marginesie warto dodać, że od 4 lutego br. dziennik "Rzeczpospolita" publiuje co czwartek bardzo profesjonalnie przygotowany dodatek, poświęcony historii Kresów.

Jerzy Bukowski