Senat przyjął jednogłośnie ustawę o pomocy obywatelom Ukrainy

Izba zdecydowała, że ustawą zostaną objęci nie tylko uchodźcy ukraińscy, którzy przyjeżdżają do Polski od 24 lutego br. bezpośrednio z Ukrainy, ale także ci, którzy przybywają do naszego kraju przez inne państwa, na przykład Rumunię czy Słowację. Przepisy ustawy będą stosowane ponadto w stosunku do Białorusinów i obywateli innych państw, którzy legalnie przebywali na Ukrainie w dniu wybuchu wojny, a także studentów, niebędących obywatelami Ukrainy, którzy 24 lutego br. studiowali na uczelniach ukraińskich, i przyjechali do Polski bezpośrednio z Ukrainy w związku z wojną.

Senatorowie skreślili uchwalone przez Sejm przepisy o tzw. bezkarności urzędniczej za złamanie dyscypliny finansów publicznych w czasie wojny. Wyeliminowali zapisy dotyczące bezkarności urzędników, a także przedsiębiorców. Przyjęli też poprawki zmierzające do zapewnienia kontroli nad wydatkami na rzecz uchodźców; dotyczy to działalności funduszu pomocy, który ma być utworzony w Banku Gospodarstwa Krajowego. Zgodnie z senacką poprawką, prezes Rady Ministrów będzie musiał przedkładać sejmowej komisji budżetu projekt planu finansowego tego funduszu i sprawozdanie z jego realizacji. Ponadto premiera zobowiązano do przedstawiania Sejmowi i Senatowi co 12 miesięcy sprawozdania z wykonania ustawy. Senatorowie postanowili ponadto, że środki z Funduszu Solidarnościowego mogą być przeznaczane na pomoc ukraińskim uchodźcom, realizowaną także przez organizacje pozarządowe.

Senatorowie opowiedzieli się też za:

• zniesieniem ograniczenia do 18 miesięcy terminu legalnego pobytu w Polsce uciekinierów z Ukrainy. Zgodnie z senacką poprawką będą oni mogli legalnie przebywać w naszym kraju, jeśli zadeklarują chęć pozostania.
• W ramach udzielanej pomocy uchodźcom ukraińskim senatorowie postanowili przyznać prawo do korzystania z Karty Dużej Rodziny. Umożliwili też uproszczony dostęp do pracy w Polsce ukraińskim farmaceutom; ustawa przewiduje obecnie takie zasady tylko dla lekarzy i pielęgniarek.
• Senackie poprawki umożliwiają ponadto studentom niebędącym obywatelami Ukrainy, którzy 24 lutego br. studiowali na ukraińskiej uczelni, i przyjechali do Polski ubieganie się o stypendium socjalne i kredyt studencki. Zgodnie z inną zmianą obywatele Ukrainy studiujący w Polsce zostaną objęci możliwością uzyskania analogicznej pomocy, jak studenci, którzy przybyli do Polski po 24 lutego.

Przyjęte poprawki mają także na celu przyspieszenie procedury ustanawiania opiekuna tymczasowego dla dzieci ukraińskich. W takich sprawach sąd orzekałby w postępowaniu nieprocesowym na posiedzeniu niejawnym, ograniczając postępowanie dowodowe do dowodów z dokumentów. Inna zaaprobowana zmiana przesądza o stosowaniu transliteracji ukraińskich imion, nazwisk i nazw podanych we wniosku o nadanie PESEL według zasad określonych w ustawie o zawodzie tłumacza przysięgłego.

Senatorowie zdecydowali, że świadczenie za zakwaterowanie i wyżywienie dla uchodźców będzie przyznawane na podstawie wniosku, a nie jak zapisano w ustawie – umowy z gminą. Doprecyzowali, że osoba starająca się o świadczenie musi złożyć oświadczenie, iż nie korzystała z niego wcześniej i nie pobrała dodatkowego wynagrodzenia od osoby, którą zakwaterowała u siebie. Przyjęto też szereg zmian, zgodnie z którymi m.in. świadczenie za zakwaterowanie uchodźcy, świadczenia dla obywateli Ukrainy z pomocy społecznej, pomocy materialnej o charakterze socjalnym i pobyt w domu pomocy społecznej mają być finansowane z budżetu państwa. Koszty realizacji tych zadań przez jednostki samorządu terytorialnego ustalono w wysokości 2% dotacji otrzymanej na wypłatę świadczeń pieniężnych. Senatorowie chcą też zwiększenia subwencji oświatowej w tym roku w związku z dodatkowymi zadaniami samorządu związanymi z kształceniem, wychowaniem i opieką nad dziećmi i uczniami będącymi obywatelami Ukrainy.

Specustawa określa zasady legalizacji pobytu obywateli Ukrainy, którzy wjechali do Polski bezpośrednio z Ukrainy w związku z działaniami wojennymi prowadzonymi na terytorium tego państwa, a także udzielania im pomocy. Przewiduje, że ukraińscy uchodźcy będą mogli otrzymać numer PESEL, a ich pobyt w naszym kraju będzie uznawany za legalny przez 18 miesięcy. Będą mogli podjąć pracę, korzystać z bezpłatnej opieki zdrowotnej i świadczeń z pomocy społecznej. Uczniowie i studenci będą mogli kontynuować naukę w polskich szkołach i uczelniach. Zgodnie z ustawą osobom i podmiotom, które na podstawie umowy podpisanej z gminą zapewnią zakwaterowanie i wyżywienie uchodźcom, może być przyznane świadczenie pieniężne na maksymalnie 60 dni. Jego wysokość zostanie określona w rozporządzeniu Rady Ministrów; zakłada się, że będzie to 40 zł dziennie. Z kolei obywatele Ukrainy będą mogli ubiegać się o jednorazowe świadczenie pieniężne na utrzymanie w wysokości 300 zł na osobę. Ustawa zakłada ponadto powstanie w Banku Gospodarstwa Krajowego specjalnego funduszu, z którego finansowana będzie pomoc na rzecz Ukrainy.