Zwyczaje wielkanocne - Polskie tradycje

Topienie Judasza

Ważnym dniem Wielkiego Tygodnia jest Wielka Środa. Młodzi chłopcy, topili tego dnia Judasza, czyli kukłę wykonaną ze słomy i starych ubrań. Przy drodze ustawiali tak właśnie wykonanego Judasza, którego okładano kijami. Uważano, że tym sposobem wyrzuca się z okolicy złego ducha Tronida, odpowiedzialnego za wszelkie niepowodzenia, które dotykają mieszkańców danej wioski. Na koniec wrzucano tę kukłę do stawu i udawano się na tak zwany wieczór modlitw, do pobliskiego kościoła.

Wielkie grzechotanie

Kiedy w okresie Wielkiego Czwartku i Piątku, milkły kościelne dzwony, rozlegał się wówczas dźwięk kołatek. Obyczaj ten był szczególną okazją do urządzania przez młodzież wszelkich psot. Młodzież biegała po mieście z grzechotkami, hałasując i strasząc przechodniów. Do dziś zachował się zwyczaj obdarowywania dzieci w Wielkim Tygodniu grzechotkami.

Kwasienica

Na terenie dzisiejszego województwa podkarpackiego, obowiązuje zwyczaj zwany potocznie kwasienicą. Polegał on na pojadaniu w okresie Wielkiego Czwartku kapusty kwaszonej, która jak uważano oczyszcza wnętrze człowieka ze wszystkich toksyn. A przy okazji, wygania diabełka Tuszoka, który kusił mieszkańców wioski do nie utrzymywania postu w Wielki Piątek.

Święconka

Wielka Sobota, od zawsze była dniem radosnego oczekiwania. Koniecznie należało tego dnia poświęcić koszyczek z jedzeniem. Nie mogło w nim zabraknąć baranka symbolu ofiary Jezusa jaką On poniósł za nas na krzyżu, mięsa i wędlin na znak, wielkiej radości, że pan Jezus Zmartwychwstał. Święcono też chrzan i pieprz, na znak goryczy, jaka symbolizowała cierpienie Chrystusa.

Wielka Niedziela – dzień radości

W Wielką Niedzielę, a szczególnie w rannych jej godzinach, słychać było zewsząd poranny huk petard i dźwięk dzwonów. Zwyczaj ten nazywano skocznym, na znak wszelkiej radości, jaka wiąże się z z dniem Zmartwychwstania. Z tym zwyczajem wiąże się jeszcze legenda o śpiących w Tatrach rycerzach, którzy mają się zbudzić w Wielkanoc, gdy ojczyzna nasza będzie w niebezpieczeństwie.

Lany poniedziałek

Lany poniedziałek, lub inaczej śmigus-dyngus, to zabawa, którą wszyscy doskonałe znamy. Oblewać można było wszystkich bez względu na wiek i pozycję społeczną. Zmoczone tego dnia panny miały większe szanse na zamążpójście. Wykupić się można było od oblewania jedynie piękną pisanką, lub słodką babką z rodzynkami. Natomiast gdy chłopak wręczył tego dnia pannie pisankę, dawał jej do zrozumienia, że mu się ona podoba. 

Wielkanocne jajo

Jajo, jest symbolem życia i odrodzenia. Tradycja pisanek i dzielenia się święconym jajkiem sięga daleko w przeszłość. Już starożytni Persowie wiosną darowali swoim bliskim czerwono barwione jaja. Zwyczaj ten przyjęli od nich Grecy i Rzymianie. Kolorowe pisanki mają ponoć moc magiczną i odpędzają złe uroki, są symbolem serca i miłości.










Ewa Michałowska Walkiewicz