Pogromcy Enigmy w Panteonie Narodowym

W jednym sarkofagu złożone zostały trzy urny z ziemią.

„W przypadku Jerzego Różyckiego, który w 1942 r. utonął w katastrofie statku na Morzu Śródziemnym, a jego ciała nie odnaleziono, to symboliczne miejsce wiecznego spoczynku, zaś w przypadku Henryka Zyglaskiego, który po II wojnie światowej mieszkał w Wielkiej Brytanii - symboliczny powrót do kraju. Trzeci z matematyków, Marian Rejewski, jest pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach” - czytamy w depeszy PAP.

Kapituła Panteonu Narodowego wyjątkowo zdecydowała o umieszczeniu sarkofagu z urnami bez ludzkich szczątków, żeby oddać hołd uczonym o wyjątkowych dokonaniach i zasługach dla świata.

Przewodniczący Rady Fundacji Panteon Narodowy profesor Franciszek Ziejka mówił podczas uroczystości, że w ich osobach chcemy uczcić cały polski świat nauki, który przyczynił się do pokonania hitlerowskich Niemiec.

- W szeregach obrońców Polski nigdy nie brakowało uczonych, którzy w miarę swych umiejętności i talentów walczyli o wolną Ojczyznę. Tak jak walczyli o wolność i wolną Polskę bohaterowie dzisiejszej uroczystości: Marian Rejewski, Jerzy Różycki i Henryk Zygalski - powiedział prof. Ziejka (wszystkie cytaty za PAP).

„W uroczystości uczestniczyli krewni kryptologów: Jan Janusz Różycki, Janina Sylwestrzak i Maria Bryschak z mężem Gerhardem oraz bratanek Alana Turinga - brytyjskiego kryptologa, który kontynuował pracę polskich matematyków, a także przedstawiciele Sztabu Generalnego Wojska Polskiego i Narodowego Centrum Bezpieczeństwa Cyberprzestrzeni. Rząd reprezentował wicewojewoda małopolski Zbigniew Starzec. Obecni byli także uczestnicy Jubileuszowego Zjazdu Matematyków Polskich, młodzież ze szkół, których patronami są kryptolodzy oraz członkowie grupy rekonstrukcji historycznej z Hiszpanii ubrani w mundury polskich żołnierzy z czasów II wojny światowej” - napisała PAP.

Rodziny matematyków przez lata nie wiedziały, czym zajmowali się ich krewni.

 - Zaraz po wojnie moja mama bała się w ogóle ten temat poruszać, dopiero po 30 latach ktoś pierwszy napisał coś na temat Enigmy i tak się zaczęło - opowiadał dziennikarzom Jan Janusz Różycki.

 Siostrzenica Henryka Zygalskiego Maria Bryschak stwierdziła, że jej rodzina nie znała żadnych szczegółów jego pracy, chociaż podejrzewała, że ma ona związek z wojskiem i jest objęta tajemnicą.

- Tę tajemnicę zachował do śmierci. Moi rodzice także. Jako dzieci nic nie wiedzieliśmy. Dowiedzieliśmy się dopiero w latach 70. po publikacji gen. Bertranda. Jesteśmy bardzo wdzięczni Fundacji Panteon Narodowy, że prochy mojego wujka znalazły miejsce w Polsce - dodała.

Córka Mariana Rejewskiego Janina Sylwestrzak podkreśliła, że jest to kolejny etap upamiętniania osiągnięć polskich kryptologów, w tym jej ojca. O sprawie Enigmy dowiedziała się mając około 30 lat, gdy jej tata w 1967 roku spisał wspomnienia, które przesłał do Wojskowego Instytutu Historycznego, co nie wzbudziło tam jednak zainteresowania. Wcześniej o tym w rodzinie nie rozmawiano albo wspominano mimochodem.

„Marian Rejewski, Jerzy Różycki i Henryk Zygalski, matematycy zatrudnieni z wojskowym Biurze Szyfrów, od 1932 r. odczytywali tajną korespondencję armii niemieckiej, nadawaną za pomocą maszyny Enigma. Tuż przed wybuchem wojny, w lipcu 1939 r., całą zdobytą wiedzę na temat Enigmy przekazali sojusznikom z Francji i z Wielkiej Brytanii. Przyśpieszyło to w znacznym stopniu prace nad łamaniem kolejnych wersji i udoskonaleń szyfru Enigmy kontynuowane w brytyjskim ośrodku kryptologicznym w Bletchley Park. Wkład polskich matematyków w rozszyfrowanie Enigmy miał istotny wpływ na przebieg wojny i długość jej trwania. Historycy oceniają, że dzięki poznaniu sposobów łamania niemieckich kodów wojna zakończyła się 2-3 lata wcześniej, a śmierci uniknęło 20-30 milionów ludzi” - czytamy w depeszy Polskiej Agencji Prasowej.

Otwarty we wrześniu 2012 roku Panteon Narodowy jest miejscem pochówku ludzi kultury, sztuki i nauki rozsławiających Polskę na świecie, podobnie jak wypełniona już Krypta Zasłużonych w klasztorze ojców Paulinów na Skałce. Spoczywa w nim pisarz i dramaturg Sławomir Mrożek, a jesienią zeszłego roku złożono szczątki prof. Karola Olszewskiego i urnę z ziemią z grobu prof. Zygmunta Wróblewskiego, którzy jako pierwsi na świecie skroplili tlen.

Decyzje o pochówkach podejmuje Kapituła w składzie: Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego, prezes Polskiej Akademii Nauk, prezes Polskiej Akademii Umiejętności, rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego, metropolita krakowski, prezydent Miasta Krakowa oraz przewodniczący Rady Fundacji Panteon Narodowy.

Stanisław Dębicki
Dziennik Polonijny
Polish Pages Daily News