75-lecie Zakopanego

Mało kto wie jednak, że Zakopane uzyskało prawa miejskie zaledwie 75 lat temu: 18 października 1933 roku.
   
Przypomniano to podczas widowiskowego jubileuszu, zorganizowanego w miniony weekend. Jego najbarwniejszym elementem był wyreżyserowany przez dyrektora Teatru im. Witkacego Andrzeja Dziuka korowód z udziałem wszystkich, którzy kochają Zakopane i góry. Szły w nim szkoły, zakłady pracy, stowarzyszenia i instytucje, działające na terenie miasta.
   
Poprzedził go w piątek wernisaż wystawy fotograficznej, zatytułowanej "Droga do miasta". Zdjęcia Zakopanego sprzed 75 lat zestawiono na niej ze współczesnymi obrazami, co znakomicie pokazało ogromne zmiany, jakie zaszły w nim od chwili uzyskania praw miejskich.
   
Odbył się także pokaz archiwalnych filmów z Zakopanem w roli głównej lub przynajmniej w tle, m.in. "Białego śladu" z 1932 roku, "Białego niedźwiedzia" z 1959 roku i "Jak to się robi" (z Janem Himilsbachem i Zdzisławem Maklakiewiczem) z 1973 roku.
   
Pierwsze wzmianki o osadzie pasterskiej Zakopane pochodzą z drugiej połowy XIV wieku. Początkowo wieś była własnością króla, a w 1772 roku została zagarnięta przez cesarsko-królewski skarb austriacki. W 1824 roku dobra zakopiańskie wraz z częścią Tatr kupiła rodzina Homolacsów. Za ich panowania rozwijały się głównie Kuźnice, za sprawą znajdującego się tam zakładu metalurgicznego.
   
W 1873 roku powstało Towarzystwo Tatrzańskie, któremu przewodził warszawski lekarz Tytus Chałubiński, przyrodnik i pionier taternictwa, aktywnie promujący Zakopane. Wzrosło wówczas zainteresowanie Zakopanem zarówno pod względem turystycznym i uzdrowiskowym. Trzy lata później miejscowość uzyskała statut uzdrowiska.
   
Dobra zakopiańskie wraz ze znaczną częścią Tatr Polskich zakupił w 1889 roku Władysław Zamoyski, właściciel dóbr kórnickich w Wielkopolsce. Ograniczył on wyręby lasów zakopiańskich oraz nakazał intensywne zalesienie tych terenów. Przyczynił się również do zbudowania kolei do Zakopanego.
   
Po I wojnie światowej, gdy Polska odzyskała niepodległość, hrabia Zamoyski zapisał cały majątek w formie fundacji narodowi. Już wcześniej nastąpił natomiast znaczny wzrost popularności Zakopanego, a w okresie Młodej Polski zapanowała swoista moda na nie. Powstało wówczas wiele sanatoriów i pensjonatów. Przybywało tu wielu turystów z całej Polski; szczególnie świat artystyczny upodobał sobie Zakopane.
   
Dynamiczny rozwój trwał nieprzerwanie również w latach międzywojennych, kiedy zbudowano m.in skocznię narciarską i kolej linową na Kasprowy Wierch. Dwukrotnie - w latach 1929 i 1939 - odbyły się tu Narciarskie Mistrzostwa Świata FIS.
   
Po II wojnie światowej Zakopane dosyć szybko powróciło do roli wakacyjnej stolicy Polski. Sezon turystyczny trwa w nim praktycznie bez przerwy, a narciarze zjeżdżają z Kasprowego do Kuźnic od początku grudnia aż do długiego weekendu majowego.

Jerzy Bukowski