Tadeusz Pieronek. In Veritate

Nikt nie spodziewał się tej śmierci. Zabrała Go nagle w jego mieszkaniu na Wawelu. Serce nagle ustało. Od jakiegoś czasu jego praca wspomagana była rozrusznikiem. Parę dni przed świętami urządzenie zostało wymienione na nowe. Co zawiodło?

Był żywieckim góralem. Urodził się 24 października 1934 r. w Radziechowach. Maturę uzyskał  w  Liceum Ogólnokształcącym w Żywcu w 1951 roku i wybrał drogę kapłaństwa. Po formacji w Metropolitalnym Wyższym Seminarium Duchownym i studiach na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Jagiellońskiego 26 października 1957 roku został wyświecony na kapłana przez arcybiskupa Eugeniusza Baziaka. 

Po dwuletniej pracy w parafii Opatrzności Bożej w Bielsku-Białej, od 1960 roku swoje losy związał z Kurią Metropolitalną w Krakowie. Na Wydziale Prawa Kanonicznego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego obronił doktorat. Od 1965 roku był obrońcą węzła małżeńskiego w Sądzie Metropolitalnym. Dalsze zadania i prace były mu wyznaczane przez nowego dynamicznego metropolitę krakowskiego Karola Wojtyłę. Od 1971 do 1979 r. pełnił funkcję sekretarza Duszpasterskiego Synodu Archidiecezji Krakowskiej, który przygotowywał. W 1979 r. otrzymał godność kapelana honorowego Jego Świątobliwości. Równocześnie  prowadził wykłady i seminarium z prawa kanonicznego na Papieskim Wydziale Teologicznym w Krakowie (późniejszej  Papieskiej Akademii Teologicznej). Najpierw jako zastępcy profesora, a po habilitacja w 1975 roku - jako docent. Do 1980 roku był prodziekanem tegoż Wydziału. 

W Konferencji Episkopatu Polski został w 1975 r. członkiem Komisji ds. Rewizji Prawa Kanonicznego (od 1984 r. Komisji Prawnej), a w 1983 r. - zespołu mającego zadanie przełożenia na język polski nowego Kodeksu Prawa Kanonicznego.

W 1987 roku otrzymał nominację profesora nadzwyczajnego. Został sekretarzem II Ogólnopolskiego Synodu Plenarnego w Polsce (1991–1999). W 1989 r. wszedł w skład Papieskiej Rady ds. Interpretacji Tekstów Ustawodawczych (od 1999 r. Papieskiej Rady ds. Tekstów Prawnych).

W  marcu i kwietniu  1992 roku, Jan Paweł II mianował go biskupem pomocniczym nowo utworzonej diecezji sosnowieckiej i udzielił  święceń biskupich w bazylice  Świętego Piotra w Rzymie,  w asyście  kardynała  Angelo Sodano, sekretarz stanu Stolicy Apostolskiej i kardynała Franciszka Macharskiego, metropolity krakowskiego.  Niebawem  został  sekretarzem generalnym  Konferencji Episkopatu Polski. Postrzeganym jako  człowiek pełnego zaufania papieskiego.  I źródło nadziei w przybliżaniu struktur Kościoła jego wiernym.

W takim charakterze  poznał biskupa Tadeusza Pieronka,  profesor jezuickiego Uniwersytetu Georgetown  Jan Karski, który  w 1993 roku uczestniczył  w składzie oficjalnej delegacji Stanów Zjednoczonych na uroczystości 50 rocznicy powstania w getcie warszawskim, jak ten który próbował powstrzymać Holocaust.  Był pod wrażeniem  otwartości  hierarchy na  potrzebę budowania jak najlepszych relacji katolicko-żydowskich i polsko-żydowskich, realizujacego  linię Jana Pawła II.

Karski podkreślał także talent dyplomatyczny Pieronka  w negocjowaniu i doprowadzeniu do ratyfikacji,  po pięciu latach blokowania w Sejmie,  Konkordatu między Stolicą Apostolską a Rzeczpospolitą Polską  podpisanego  28 lutego 1998 roku przez Aleksandra Kwaśniewskiego i dzień później przez Jana Pawła II. Uznawanego  za jednen z najlepszych w Europie.

Profesor i biskup mieli okazje spotkać się później jeszcze dwukrotnie.  

Utratę pozycji biskupa Pieronka w  Konferencji Episkopatu  w 1998 roku profesor Karski  przyjął  z rozczarowaniem.  Uważał, że  druga kadencja  w roli sekretarza generalnego nie tylko mu się  należała,  ale  przyczyniłaby się do  historycznych przemian Kościoła w Polsce. To poczucie towarzyszło Karskiemu  już do śmierci w  lipcu 2000 roku.

Biskup szybko z nominacji Jana Pawła II  objął w maju 1998 roku funkcję przewodniczącego Kościelnej Komisji Konkordatowej. Pełnił ją przez kolejnych dwanaście lat walnie  przyczyniając się do unormowania wielu obszarów rzeczywistości zakreślonej  konkordatem, w tym m.in. małżeństw konkordatowych, kościelnego szkolnictwa wyższego i wydziałów teologicznych na uniwersytetach państwowych, ubezpieczenia  duchownych,  statusu prawnego kapelanów szpitali i więzień. W latach 1998-2004  biskup profesor  rektorował Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie.  Został wybrany do  Polskiej Akademii Nauk i Polskiej Akademii Umiejętności.

Po śmierci  Jana Karskiego, Tadeusz Pieronek  pozostawał w bliskich relacjach z Towarzystwem Jana Karskiego, którego Eli Wiesel był prezesem honorowym.  Uważał, że każdy katolik, a w szczególności  Polak-katolik powinien postrzegać wojenną misję ratunku Zydów podjętą przez Karskiego, jako  kwintesencję wiary. Oto bowiem żarliwy katolik uważa za swój świety obowiązek  ocalenie narodu poprzez który Bóg się nam objawił. Biskup Pieronek uważał, że  tego powinien uczyć na lekcjach religii każdy polski katecheta.

W  2007 roku biskup profesor  został uhonorowany  Nagrodą Orła Jana Karskiego w tej samej edycji z Elie Wieselem, strażnikiem pamieci Holocaustu, laureatem Pokojowej Nagrody Nobla.

Obchodzący wówczas  50-lecie kapłaństwa krakowski hierarcha otrzymał nagrodę za: „Budzące podziw budowanie Kościoła dialogu i porozumienia oraz odważne przeciwstawienie się ekstremizmom godzącym  w ten proces”. Biskup Tadeusz Pieronek twórczo i z determinacją dowodził tego, jako Sekretarz Generalny Episkopatu,  rektor Papieskiej Akademii Teologicznej i współprzewodniczący Komisji Konkordatowej. 

Natomiast do laureata Pokojowej Nagrody Nobla i najbardziej znanego spośród żyjących Żydów, Orzeł powędrował za:”Lekcję jak rozpoznawać absolutne zło Holocaustu”. Elie Wiesel jako nastolatek przeżył koszmar KL Auschiwtz i to doświadczenie uformowało go na zawsze. Napisał powieść „Noc”, która stała się wstrząsającym studium nad istotą zbrodni Holocaustu. Pojęcie to upowszechnił w świecie, jako unikalnie przynależne męczeństwu Żydów.   

To Elie Wiesel  przywrócił publicznej pamięci świata postać Jana Karskiego, który swą misją podczas II wojny heroicznie probował powstrzymać zbrodnię dokonującą się na narodzie żydowskim docierając ze swym raportem do największychówczesnego świata z prezydentem Franklinem D. Rooseveltem na czele.

Był  motyw nagrodowy  łączący ich w sposób szczególny. Podczas koszmaru okupacji byli od siebie o zaledwie kilkanaście kilometrów. Jeden w  polskiej wiosce niedaleko Oświęcimia, drugi za drutami  niemieckiego  KL Auschwitz.  Jeden obserwował obóz z oddali wsłuchując się w dramatyczne relacje, co się tam dzieje. Kiedyś nawet przyjechał do Oświęcimia z wujem do sklepu, gdzie można było  kupić używaną odzież i buty. Po więźniach.  Drugi w koszmarze uczestniczył tracąc najbliższych.

Koincydentalnie, Tadeusza Pieroneka i  Elie Wiesela podczas ostatnich  lat wojny dzieliło tylko jedenaście kilomterów i... druty. Oczywiście była też różnica światów na tej samej ziemi.

Obu połączył wielki wzajemny szacunek, który przerodził się w przyjaźn. Biskup profesor uważał, że  postać  noblisty i światowego autorytetu moralnego powinna być obecna w polskiej przestrzeni publicznej znacznie szerzej.  Tadeusz Pieronek był recenzentem doktoratów honorios causa  Elie Wiesela na Uniwersytecie Gdańskim i Uniwersytecie Warszawskim. Był także promotorem jego doktoratu na  Uniwersytecie Papieskim Jana Pawła II w Krakowie.

Już samo ogłoszenie w grudniu 2014 roku decyzji o przyznaniu najwyższej akademickiej godności Elie Wieselowi przez  Uniwersytet Papieski przy walnym zaangażowaniu metropolity krakowskiego kardynała Stanisław Dziwisza stało się światową sensacją masowo upublicznioną przez media.

Samo uroczyste wręczanie doktoratu w maju 2015 roku odbywało się w  nowojorskiej synagodze Park East, która miała zaszczyt goszczenia  także  papieży. Elie Wiesel, bardzo już schorowany, nie był w stanie dotrzeć do Krakowa.

Laudacja  doktorska wygłoszona przez biskupa profesora Tadeusza Pieronka  weszała już do historii dialogu judeochrześcijańskiego. Nie wolno załowac miejsca na chociażby ten fragment:

Papież Benedykt XVI podczas swojej wizyty w obozie Auschwitz-Birkenau w 2006 roku tłumaczył, jak z teologicznego punktu widzenia można odczytać dokonane w nim zbrodnie. Mówiąc o Żydach, powiedział: „Ten naród przez sam fakt swojego istnienia stanowi świadectwo Boga, który przemówił do człowieka. […] unicestwiając ten naród, zamierzali zabić Boga”. Jednak zamiary niemieckich nazistów sięgały dalej. Oni wiedzieli, że Holokaust, zabijając Boga Izraela, Boga Biblii i Przymierza, kieruje swoje śmiertelne ostrze także przeciwko korzeniom chrześcijaństwa. Papież Benedykt XVI nie odpowiedział jednak w obozie śmierci na pytanie, które padło tam przed laty. Co więcej, sam to pytanie powtórzył:

Elie Wiesel i Tadeusz Pieronek  podczas uroczystości doktorskiej. Foto: Autor

Obaj, laudator i doktor wierzyli, iż  nigdy więcej nie pozwoli.

Niezależnie od tego Pieronek uważał, że nie wolno pozwalać na relatywizację czy wręcz umniejszanie zła, jakie Żydom podczas najtragiczniejszej z wojen uczyniono. Powtarzał, jak wielokroć Karski: „My ginęliśmy, dlatego, że   była wojna, Żydzi dlatego, że… byli.”

Kiedy rok poźniej  2 lipca 2016 roku, Eli Wiesel odszedł, Tadeusz Pieronek poprosił, aby pożegnać go w ostatniej drodze.

Obaj, Wiesel i Pieronek byli ‘wyznawcami’  misji Karskiego i jej   religijnego  sensu.  Uważali to za fundamentalne dla  pojmowania  tragizmu  drugiej wojny i Holocaustu, ale także dla  dialogu i  pozozumienia chrzścijaństwa i judaizmu. Zgadzali się, że  bohater powinien mieć swoją stała ekspozycję w jednej z amerykańskich placówek pamięci Holocaustu.  Kierowali wzrok ku  nowojorskiemu Muzeum Holocaustu na Manhattanie.  Po śmierci Wiesal już tylko jeden z nich.

Od ponad roku planowany był przyjazd biskupa profesora  do tej placówki, aby z jej kierownictwem rozmawiać o szczegółach projektu pamięci.  Zaangażowany był w to  Abraham Foxman, wiceprzewodniczący Rady Muzeum,  długoletni dyrektor Ligi Przeciw Zniesławianiaa (ADL), przyjaciel Wiesela i Karskiego.

Tadeusz Pieronek wręcza Orła Jana Karskiego  Abrahamowi Foxmanowi. Foto: Autor

Z rąk Tadeusza Pieonka przyjmujacy przed dziesięciu laty w Waszyngtonie Nagrodę Orła Jana Karskiego. Obaj modlili się na jego grobie.

Do wizyty biskupa profesora w Nowym Jorku miało dojść  na początku nadchodzącego roku. Już nie dojdzie. Być może inni poniosą  jego ideę budowania mostów pamięci i porozumienia z Janem Karskim jako symbolem tych wartości.

Wracając do początku…  Elie Wiesel przygotowując się do przyjęcia Tadeusza Pieronka w progach swej fundacji w sercu Manhattanu, łatwo odnalazł biskupią dewizę swego gościa. Był poruszony. Pierwszy raz napotykał przywołanie wartości i symboli większych niż religijne. Absolutnych. Takich jak prawda i stanie w niej.

Elie Wiesel wita Tadeusza Pieronka… Foto: Autor

- Welcome, Dear Bishop! Welcome in veritate… (Witaj, Drogi Biskupie. Witaj w prawdzie) -   wybrzmiało wraz z serdecznym uściskiem dłoni.

Dzielą sie znów swoją serdecznoscią.  Bezpośrednio.

PS. Już poza tekstem powyżej…  Znajomość z księdzem biskupem profesorem Tadeuszem Pieronkiem zapamiętam na zawsze. Nie tylko dlatego, że w jakimś niewielkim zakresie mogłem uczestniczyć w jego dziełach dialogowych związanych z postacią Jana Karskiego. Nie tylko dlatego, że  mogłem słuchać jego opinii wielu innych sprawach, często fundamentalnych. Nie tylko, że zagrzewał mnie w pisaniu biografii Jana Karskiego. Także ze względu na bezpośrednie serdeczne spotkania po obu stronach oceanu. Także za gościnę w jego wawelskim mieszkaniu, gdzie dzielił się nie tylko nastrojem miejsca i strawą duchową, ale także tą kulinarną własnoręcznie po mistrzowsku przyrządzoną i podaną. Także za ten widok z jego balkoniku z  zapierającą  dech perspektywą zakola Wisły i Krakowa u stóp.

"Stąd wszystko widać inaczej…" - mówił. Kiedy przypominałm mu, że Karski polemizując ze swymi oponentami  zwykł był mawiać: „Ja z oddali widzę las, a pan z bliska tylko drzewa”, biskup reagował od razu: „To jest o tym samym”.

Odchodzą zbyt szybko ci, którzy widzieli las.

Balkonik Pieronka, z którego widział wszystko... Foto: Autor

Waldemar Piasecki (zdjęcia autora)