Efekty obniżenia wieku emerytalnego i proponowane zmiany w programie "Za życiem"

Przejście na emeryturę jest prawem, nie obowiązkiem. Obniżając wiek emerytalny do 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn dotrzymaliśmy słowa i przywróciliśmy wolność wyboru. Decyzję o tym czy pozostać na rynku pracy każdy podejmuje sam. Natomiast obecnie ważne jest przeanalizowanie rezultatów wprowadzenia tej reformy – dodała.

Podczas posiedzenia Komitet Społeczny Rady Ministrów zapoznał się z informacją o efektach przywrócenia wcześniejszego wieku emerytalnego. Dane na ten temat przedstawił Stanisław Szwed – wiceminister z resortu rodziny, pracy i polityki społecznej, oraz prof. Gertruda Uścińska – prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Ponadto KSRM przyjął pozytywną opinię ws. kierunkowych założeń projektu uchwały Rady Ministrów zmieniającej uchwałę ws. programu kompleksowego wsparcia dla rodzin „Za życiem”. W dokumencie, prezentowanym przez wiceministra z resortu rodziny Krzysztof Michałkiewicz, zaproponowano m.in. dodatkowe 2 dni zwolnienia od pracy dla każdego pracującego rodzica dziecka niepełnosprawnego, uelastycznienie czasu pracy dla małżonka osoby niepełnosprawnej.

Twoja emerytura – Twój wybór – rezultaty obniżenia wieku emerytalnego

1 października 2017 roku w życie weszły przepisy, które przywróciły wiek emerytalny: 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn. Był to powrót do stanu sprzed reformy z 2012 roku, która wprowadziła stopniowe podwyższanie wieku emerytalnego do 67 lat bez względu na płeć. Ówczesne wydłużenie wieku emerytalnego odbyło się wbrew nastojom społecznym i nie pozostawiało wyboru osobom, które chciałyby skorzystać z świadczenia, bo np. nie czują się na siłach, by kontynuować pracę. Przygotowując się do wprowadzenia zmian, doradcy emerytalni informowali o zasadach przyznania świadczeń emerytalnych i spodziewanej wysokości emerytury. Wskazywali także ile wyniesie prognozowane świadczenie jeśli dana osoba zdecyduje się pracować dłużej, bo im dłużej ktoś pracuje tym kapitał na koncie i subkoncie jest wyższy, a szacowany średni czas  pobierania świadczenia krótszy, co w konsekwencji daje wyższą emeryturę. Zawiadamiali, że każdy rok przepracowany po osiągnięciu wieku emerytalnego będzie oznaczał podwyższenie świadczenia o ok. 8%. Jest to jeden z największych przyrostów na świecie. Blisko 313 tys. osób otrzymało emeryturę, dzięki przywróceniu obniżonego wieku emerytalnego w czwartym kwartale 2017 r. Jest to 79% wszystkich uprawnionych, którzy mogli wcześniej przejść na emeryturę od początku października do końca grudnia. Na skorzystanie z prawa do emerytury w przywróconym wieku emerytalnym decydowały się głównie osoby, które wcześniej były nieaktywne zawodowo. Reforma wydłużająca wiek emerytalny w 2012 roku nie uwzględniała sytuacji zdrowotnej oraz zawodowej osób starszych. Osoby te zostały skazane na znaczące wydłużenie okresu oczekiwania na emeryturę nie mając perspektywy lub możliwości dalszej pracy. To one w dużej mierze skorzystały na obniżeniu wieku emerytalnego. W zdecydowanej mniejszości wśród decydujących się na emeryturę są pracujący – ci wolą pozostać na rynku pracy i kontynuować zatrudnienie. Wydatki Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (FUS), w związku z przywróceniem wieku emerytalnego do 60 lat dla kobiet i 65 dla mężczyzn, zamknęły się w czwartym kwartale 2017 r. w kwocie 1,99 mld zł, tj. 210 mln zł poniżej poziomu zakładanego przed wprowadzeniem reformy. KSRM dyskutował nad wyzwaniem związanym z emeryturami niższymi niż minimalna. Powodem niskich świadczeń są m.in. krótki staż pracy lub zatrudnienie w ramach umów, od których nie są odprowadzane składki albo odprowadzane są one w minimalnej wysokości. W związku z tym, przewodnicząca komitetu – wicepremier Beata Szydło poleciła wypracowanie rozwiązań, które ograniczą to zjawisko.    

Kolejne ułatwienia dla rodzin i osób z niepełnosprawnościami w programie Za życiem

Zmiany w programie wsparcia dla rodzin „Za życiem” są efektem dialogu z osobami z niepełnosprawnościami, a także z rodzinami wychowującymi niepełnosprawne dzieci. Zaproponowane zostały nowe rozwiązania, które ułatwią m.in. łączenie życia zawodowego z opieką nad osobą z niepełnosprawnością. Jedną z propozycji jest uelastycznianie form organizacji czasu pracy. Osoba pracującą, która jest małżonkiem osoby niepełnosprawnej, będzie miała prawo do skorzystania z:

• indywidualnego rozkładu czasu pracy lub
• ruchomego czasu pracy lub
• wykonywania pracy w systemie przerywanego czasu pracy oraz
• wykonywania pracy w formie telepracy.

Natomiast pracodawca będzie mógł odmówić uwzględnienia takiego wniosku jeżeli nie będzie to możliwe ze względu na organizację pracy lub rodzaj pracy wykonywanej przez daną osobę.  Kolejną proponowaną zmianą jest ustanowienie dodatkowego zwolnienia od pracy na opiekę nad dzieckiem niepełnosprawnym. Na każde dziecko niepełnosprawne przyznane zostaną dodatkowe 2 dni albo 16 godzin zwolnienia od pracy dla każdego z pracujących rodziców. Przy tym zachowane zostanie prawo do wynagrodzenia finansowanego przez pracodawcę. Na przykład, w przypadku wychowywania jednego dziecka zdrowego i jednego niepełnosprawnego wymiar zwolnienia wynosiłby 6 dni – 2 dni zwolnienia na zdrowe dziecko i po 2 dni na dziecko niepełnosprawne dla każdego z pracujących rodziców. Ponadto, umożliwione zostanie korzystanie ze zwolnienia od pracy dla pracownika wychowującego dziecko niepełnosprawne – do 18 roku życia, albo bez ograniczeń wiekowych. Zaproponowano, by każdy z pracujących rodziców mógł realizować uprawnienia rodzicielskie poprzez korzystanie z:

• zakazu wykonywania przez pracownika (bez jego zgody) pracy powyżej 8 godzin na dobę, jeżeli opiekuje się dzieckiem do 4 roku życia,
• zakazu zatrudniania pracownika, bez jego zgody, w godzinach nadliczbowych, pracy w porze nocnej, w systemie przerywanego czasu pracy oraz z zakazu delegowania poza stałe miejsce pracy, gdy dana osoba wychowuje dziecko do 4 roku życia,
• obniżonego wymiaru czasu pracy w okresie, w którym pracownik jest uprawniony do urlopu wychowawczego.

Opieka wytchnieniowa dla rodziców lub opiekunów osób niepełnosprawnych będzie realizowana przy wsparciu samorządu gminnego. Przewiduje się także wspieranie osób z niepełnosprawnościami, mających największe trudności
w samodzielnym wejściu i funkcjonowaniu na rynku pracy. Zakłada się, że rehabilitacja domowa niepełnosprawnych dzieci oraz edukacja ich rodziców bądź opiekunów prawnych, w miejscu ich zamieszkania lepiej przystosuje dzieci do samodzielnego życia. Podczas dyskusji podkreślano ponadresortowy charakter programu Za Życiem.