Dzisiaj obchodzimy Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych

Pamięć o uczestnikach podziemia antykomunistycznego z lat 1944-1956 doczekała się ustanowienia w 2011 roku Narodowego Dnia Pamięci Żołnierzy Wyklętych. Święto obchodzone jest 1 marca, w rocznicę wykonania wyroku śmierci na ostatnich dowódcach Zrzeszenia "Wolność i Niezawisłość". Uroczystości objął Patronatem Narodowym Prezydent RP Andrzej Duda.

Inicjatywę ustawodawczą o uchwalenie nowego święta narodowego podjął w 2010 roku prezydent Lech Kaczyński. Uhonorowanie pamięci „żołnierzy wyklętych” „jest wyrazem hołdu (…) za świadectwo męstwa, niezłomnej postawy patriotycznej i przywiązania do tradycji patriotycznych, za krew przelaną w obronie Ojczyzny” – napisano w uzasadnieniu.

„Żołnierzami wyklętymi” inaczej „niezłomnymi” określa się oddziały, które w latach 1944–56 wchodziły w skład antykomunistycznego podziemia. „Żołnierze wyklęci” nie godzili się na porządek ustanowiony w Polsce w wyniku zakończenia II wojny światowej. Po tym jak Polska znalazła się w radzieckiej strefie wpływów, a władzę w kraju objął zdominowany przez komunistów Tymczasowy Rząd Jedności Narodowej, znaczna część oddziałów, które w czasie wojny walczyła z hitlerowskimi Niemcami, zdecydowała się pozostać w konspiracji i stawić opór wojskom i oddziałom specjalnym ZSRR oraz podporządkowanym im oddziałom polskim.

W okresie stalinizmu władze komunistyczne rozpoczęły zakrojone na szeroką skalę represje wobec „niezłomnych”, w wyniku których wielu z nich skazano na karę śmierci lub długoletnie więzienie. Oddziały wojska, milicja i aparat bezpieczeństwa bezwzględnie zwalczały wspieranie antykomunistycznej ludności cywilnej. W czasach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej rozpowszechniano nieprawdziwy wizerunek żołnierzy z organizacji podziemnych i przemilczano patriotyczną postawę części oddziałów.

Proces przywracania pamięci i należnego miejsca w historii osobom prowadzącym walkę z władzami komunistycznymi stał się możliwy dopiero po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1989 roku. Rozpoczęto procesy rehabilitacyjne osób skazanych na więzienie w okresie stalinizmu i ofiar tzw. mordów sądowych. Podjęto także inicjatywę zmierzającą do odnalezienia miejsc pochówków ofiar stalinowskich zbrodni i zapewnienia im godnego upamiętnienia na cmentarzach, a także zainicjowano szereg badań naukowych dotyczących lat 1944-56.

„Państwo polskie musi czcić swoich prawdziwych bohaterów” podkreślił prezydent Andrzej Duda, w ubiegłorocznym liście na uroczystościach pogrzebowych ofiar terroru komunistycznego.

Na dzień przed tegorocznymi uroczystościami Narodowego Dnia Pamięci Żołnierzy Wyklętych minister sprawiedliwości Zbigniew Ziobro i prezes Prawa i Sprawiedliwości Jarosław Kaczyński podpisali akt utworzenia muzeum "żołnierzy wyklętych" i więźniów politycznych PRL w areszcie śledczym na warszawskim Mokotowie.


Biuro Rzecznika Prasowego
Ministerstwo Spraw Zagranicznych

Oprac. Historyk MSZ Piotr Długołęcki