Podziemny Kraków

Równie powszechnym błędem jest skupianie całej uwagi na Warszawie. Nikt nie neguje fundamentalnej roli stolicy w organizacji struktur Polski Podziemnej, ale nie należy zapominać o tym, co działo się w innych miastach, które trudno nazwać prowincjonalnymi, jak Kraków, Lwów, Wilno.

Dobrze więc, że Towarzystwo Miłośników Historii i Zabytków Krakowa postanowiło - przy wydatnym wsparciu Muzeum Historycznego Miasta Krakowa - poświęcić doroczną sesję naukową z cyklu "Kraków w dziejach narodu" właśnie roli podwawelskiego grodu w latach 1939-45.

Tematem obrad było "Polskie Państwo Podziemne w okupowanym Krakowie". Autorzy referatów z łatwością obalili obiegową tezę, wedle której w stolicy Generalnego Gubernatorstwa nie działo się nic godnego uwagi. Podkreślili natomiast specyfikę funkcjonowania instytucji podziemnego państwa w mieście nasyconym niemieckimi urzędnikami i ich rodzinami, co znacznie utrudniało podziemną robotę.

Przywołano wiele interesujących epizodów dotyczących początków konspiracji w jesieni 1939 roku, scalaniu spontanicznie powstających organizacji militarnych, przekształcaniu luźnych grup w solidną strukture najpierw Związku Walki Zbrojnej, a później Armii Krajowej (prof. Grzegorz Mazur). Rozważano usytuowanie Krakowa pomiędzy dwoma bardzo silnymi ośrodkami: Warszawą i Lwowem (prof. Andrzej Chwalba). Sporo miejsca poświęcono w referatach i w dyskusji po nich tajnej administracji (prof. Waldemar Grabowski) oraz szkolnictwu prof. Jacek Chrobaczyński).

Nie zabrakło prezentacji sposobu współczesnej narracji o Polskim Państwie Podziemnym w MHK – Fabryka Schindlera i Dom Śląski (dyrektor Michał Niezabitowski), a także rozważań na temat funkcjonowania konspiracyjnych struktur jako wyrazu roztropnej troski o dobro wspólne (dr Janusz Baster). Na zakończenie odczytany został ważny głos dr. Andrzeja Suchcitza ze Studium Polski Podziemnej w Londynie, będący próbą podsumowania tego, jak widziały rolę Krakowa i okolic w czasie II wojny światowej władze RP na Uchodźstwie.

Materiały z sesji zostaną opublikowane w specjalnej serii wydawniczej TMHiZK.

Jerzy Bukowski