Janusz Kapusta: "Zawsze w życiu uważałem, że najważniejsi są ludzie"

W pierwszym dniu wiosny 20 marca w piątek Janusz Kapusta spotka się z nowojorską Polonią w Centrum Polsko-Słowiańskim na Greenpoincie. Tuż przed wystawą Janusz Kapusta zdradza nad czym będzie pracował po powrocie do Polski. Czytaj więcej >>

- Panie Januszu, wiemy że w marcu tego roku będzie się Pan żegnał z Polonią, po 39 latach twórczej pracy wraca Pan do Polski. Bardzo proszę powiedzieć, co jest przyczyną Pana powrotu do Polski?
- Pewnie z wiekiem przychodzi kiedyś taki moment. Przyjechałem do Nowego Jorku na zaproszenie pisarza Andrzeja Pastuszka na 3 miesiące. Nie planowałem, że zostanę tutaj. Stan wojenny w Polsce w 1981 roku mnie zatrzymał i jak widać trzymał dosyć długo. Ostatnio coraz więcej czasu spędzałem w Polsce. Wydaje mi się, że moje akcje stały się tam bardziej znaczące. Na przykład, w zeszłym roku zostałem zaproszony przez dyrektora Muzeum Narodowego prof. Jerzego Miziołka do przygotowania dużej instalacji przed wejściem do muzeum w hołdzie Leonardo da Vinci, którego 500-letnia rocznica śmierci miała miejsce rok temu, dostałem Doroczną Nagrodę Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, zostałem Honorowym Członkiem ZAiKSu, zainaugurowaliśmy pierwszy koncert na K-dronowym instrumencie, itd. Ale prawdę powiedziawszy przede wszystkim chcę się trochę wycofać z życia, uporządkować zapiski, notatki, pomysły, szkice i spostrzeżenia, które robiłem przez całe moje świadome życie, a które tworzą bardzo interesujący i nieznany obraz rzeczywistości. Sam jestem jego ciekaw.

- Jeżeli miałby Pan określić, gdzie jest Pana dom, to gdzie to by było w Polsce, czy w USA?
- Do tej pory zawsze na takie pytanie odpowiadałem, że mój dom jest tam, gdzie są moje zapiski i szkice. I było to zawsze miejsce na Brooklynie, pomimo, że przez cały czas pobytu tutaj wynajmowaliśmy z żoną mieszkanie, a w Warszawie mieliśmy swoje własne. Z chwilą przewiezienia całej dokumentacji do Polski, to tam będzie mój dom. To tam będzie dalej się toczyło niezależne poszukiwanie i badanie świata.

- Proszę powiedzieć, co na przestrzeni tych 39 lat pobytu w USA wspominać będzie Pan najczęściej po powrocie do Polski? Czy skupi się Pan na miejscach, które Pan zobaczył, czy na osobach, które Pan poznał na przestrzeni swojego pobytu w USA?
- Zawsze w życiu uważałem, że najważniejsi są ludzie. To oni nadają naszemu życiu sens. Nie ma nic ponad spotkanie mądrych, dobrych i atrakcyjnych ludzi. I to dotyczy każdego miejsca. W Nowym Jorku poznałem wielu niezwykłych ludzi i ich przyjaźń, serdeczność czy obecność nadawała pobytowi rację. Bardzo lubię Nowy Jork. To wyjątkowe miasto. Ono uformowało moją nieokreśloność i nadało mi rozważną świadomość siebie. Ze wsi, gdzie się urodziłem do stolicy świata musiałem przebyć wiele poziomów, a w tym tylko ludzie są w stanie dopomóc.

- Czego będzie Panu brakowało w szczególności po powrocie do Polski?
- Okaże się, jak już tam będę - dam znać. Mam nadzieję, że będziemy rozmawiać ze sobą. Zresztą wielu moich bliskich, znajomych i przyjaciół z Nowego Jorku przeniosło się na stałe do Polski, a inni często tam też się pojawiają. Dopóki mamy komfort światowego pokoju – da się te światy połączyć. Nowy Jork swoje miejsce w moim życiu spełnił. Odchodzę na bok, by – też o nim – opowiedzieć.

- W Stanach Zjednoczonych odniósł Pan wielki sukces jako artysta, czy może Pan po krótce powiedzieć z czego w szczególności jest Pan dumny, jeżeli chodzi o osiągnięcia w USA?
- Pomimo, że w pewnym okresie czasu zrobiłem najwięcej rysunków dla New York Timesa (jestem jedynym współpracownikiem, który ma własną książkę z rysunkami opublikowanych w gazecie, "Janusz Kapusta w New York Times", 1995), ilustrowałem dla wydawnictwa The Limited Edition Club „The Captive Mind" („Zniewolony Umysł") Czesława Miłosza, robiłem okładkę do pierwszej biografii Boba Dylana, czy do książki o „Saturday Night Live", to najważniejsze będą dwa odkrycia: K-dronu, nowej bryły geometrycznej, która wyłoniła się w 1985 roku z rysunków na temat nieskończoności, czy nowe, fundamentalne i nieznane zasady złotego podziału, najważniejszej proporcji na świecie. Warto dodać, że znakomita amerykańska piosenkarka Christina Aguillera swoją pierwszą płytę nagrała w studio zbudowanym z K-dronów, a ostatnio Studio Gang użyło K-drony na elewację jednego z najciekawszych budynków w Nowym Jorku (14th Street i 10th Avenue). Ale odkryłem wiele innych ciekawych rzeczy i to nimi chcę się zająć po powrocie do Polski.

- Z Centrum Polsko-Słowiańskim jest Pan związany od lat, przygotował Pan 40 prac na 40-lecie działalności CPS oraz 45 prac na 45-lecie. Czy ma Pan w planach coś szczególnego na wieczór pożegnalny w CPS?
- Ze strony Centrum Polsko-Słowiańskiego zawsze spotykała mnie serdeczność. Jej namacalnym dowodem była choćby finansowa pomoc w przygotowaniu katalogu na jedną z ważniejszych moich wystaw w Gershwin Hotel Gallery na Manhattanie. Wystawy rocznicowe były więc z mojej strony ochotą na podziękowanie i wyrażenia szacunku dla tej mądrej instytucji. Każda wystawa jest jakimś wyzwaniem, dla artysty zaś dodatkowo prowokacją do spotkania ze sobą. Ostatnia wystawa w Centrum, w której przygotowałem 45 nowych prac poświęconych złotemu podziałowi zaowocowała nawet nowymi odkryciami i ujawniło mi kolejne poziomy w rozumieniu proporcji. Jeżeli chodzi o wystawę pożegnalną to na pewno chcę przekazać jedną ze swoich prac na waszą aukcję sztuki. Ale same szczegóły wystawy zostawmy w sekrecie. Zapraszamy wszystkich. Chyba jestem jedynym artystą, który w ten sposób chce się rozstać z przyjaciółmi, znajomymi i ludźmi interesującymi się sztuką.

- Publikuje Pan ilustracje dla największych dzienników i czasopism w Stanach Zjednoczonych i w Polsce: The New York Times, The Wall Street Journal, The Washington Post, Boston Globe, Graphis, Print, Nature, Rzeczpospolita. Czy po powrocie do Polski będzie Pan nadal współpracował z amerykańskimi wydawnictwami?
- Raczej nie. Wtedy w przeszłości działalność ilustracyjna była inteligentnym dawaniem znaku o sobie, umożliwiała przetrwanie, dowartościowywała, pozwalała rozwijać wyobraźnię na koszt wymienionych tytułów. Teraz chcę się jednak skupić na tym, co przez cały czas działalności było działaniem paralelnym i ukrytym. Chce mi się zobaczyć – rozumie się tylko tyle, ile jesteśmy w stanie zobaczyć – do czego doprowadzi próba połączenia moich bardzo dziwnych wątków, spostrzeżeń i odkryć. To mnie ciekawi. I temu chcę poświęcić swoją energię, wyobraźnię i dociekliwość.

- Jest Pan uznanym naukowcem, scenografem, autorem plakatów, okładek oraz książek, która z tych profesji jest najbliższa Panu sercu?
- Zajęło mi trochę czasu, żeby wyartykułować określenie siebie i swojego działania. Miałem 51 lat, kiedy na międzynarodowej konferencji naukowej w San Francisco musiałem się przedstawić i – jak w natchnieniu – powiedziałem, że jestem artystą o zainteresowaniach matematycznych i filozoficznych. Żeby powiedzieć, że jestem artystą musiałem dożyć do 44 roku życia. Jak widać rozwijam się wolno, ale świadomie.

Profesor matematyki, Jay Kappraff, który zaprosił mnie jako jedynego nie matematyka do napisania tekstu dla japońskiego pisma o złotym podziale nazwał mnie „independent researcher" – niezależny badacz. Brzmi to ciekawie, ale na tę niezależność trzeba ciężko pracować. Kiedyś napisałem: „Przypadkowo można zostać bogatym, ale nie mądrym". Scenografia, projektowanie, ilustrowanie były moim sposobami na życie. Już od czasu studiów na Historii Filozofii na Akademii Teologii Katolickiej wiedziałem, że Grecy byli świetnymi filozofami, bo mieli dużo wolnego czasu. Zawsze więc ochraniałem wolny czas.

- A czy ma Pan już plany artystyczne po powrocie do Polski? Jak tak, to jakie?
- Tak jak wspomniałem przede wszystkim chcę uporządkować swoje zapiski i siebie. Samych rysunków geometrycznych zrobiłem kilkanaście tysięcy. Jest w nich wiele niezwykłych spostrzeżeń. Chcę też dokończyć książkę o złotym podziale, napisać na nowo książkę o K-dronie, który okazał się o wiele mądrzejszym niż mi się na początku ujawnił. Mam też parę ciekawych propozycji wystaw. Okaże się, które się wydarzą.

- Gdzie w Polsce będzie znajdowało się Pana gniazdko?
- Jak już wspomniałem mamy mieszkanie w Warszawie, więc tam będzie główna siedziba, ale mam też plany, żeby spędzić trochę czasu w Ciechocinku, gdzie mamy dom rodzinny.

- Na koniec naszej rozmowy bardzo proszę zaprosić Polonię na pożegnalna wystawę, która będzie miała miejsce w Centrum Polsko-Słowiańskim? Czy podczas tego spotkania będzie można będzie kupić Pana prace?
- Bardzo się cieszę na to artystyczne–towarzyskie–serdeczne spotkanie. Pracujemy, żeby było ciekawie i sensownie. Już wiele znakomitych osób zapowiedziało swój udział. Formuła wystawy oraz uroda miejsca pozwolą spotkać się z każdym, kto zechce się pojawić 20 marca, w pierwszy dzień wiosny na 177 Kent Street. Na pewno pokażę wiele rzeczy, których nigdy nie pokazałem. Jak pani wspomniała będzie to też okazja po raz ostatni na zakup moich prac z bardzo wielu dziedzin: plakatów, ilustracji, obrazów, książek, druków, oryginałów, szkiców, k-dronów. Jedna Wielka Wyprzedaż albo Ostatnia Szansa Spotkania, albo Bardzo Miły Wieczór. Zapraszam.

- Życzę powodzenia w Polsce i dziękuję za rozmowę.

Agnieszka Granatowska, CPS

Dzwoniąc powołaj się na reklamę z POLONIJNEJ KSIĄŻKI - Polish Pages.

Centrum Polsko-Słowiańskie
Więcej info o programach >>>