Ameryka dziękuje za Amerykę. Podziękujmy i my...

Dlatego trzeba siedzieć przed telewizorem i obserwować, jak prezydent staje przed Białym Domem i oświadcza, iż pośród wielu obowiązków związanych z odpowiedzialnością za cały świat, jakie ma prezydent Stanów Zjednoczonych, ten jest zdecydowanie jednym z najważniejszych. Chodzi o ułaskawienie... indyka z okazji Dnia Dziękczynienia. Ptak nie pójdzie pod nóż, tylko dożyje swych dni w spokoju.

Wybór do tej roli jest wydarzeniem celebrowanym tygodniami przez National Turkey Federation oraz ogłaszany tak, jak... przyznanie Oscara.

Nie ma wątpliwości, że dla żadnego z ponad 330 milionów Amerykanów nie ma ważniejszego i bardziej ekumenicznego święta niż to przypadające w czwarty czwartek listopada. Można nie być w rodzinnym domu na Boże Narodzenie czy Wielkanoc, ale na Dzień Dziękczynienia, po poprostu... nie wypada.

Ameryka w ten dzień i towarzyszący mu weekend przeżywa totalną... gonitwę. Samymi tylko liniami lotniczymi przemieszcza się ok. 45 milionów ludzi, co od lat pozostaje największą pasażerską operacją powietrzną świata. Na stoły dziękczynne trafia ok. 47 milionów pieczonych indyków, a więc dwukrotnie więcej niż w Boże Narodzenie. Skąd tak wielka różnica? Bo na Boże Narodzenie amerykański Żyd ani Arab, Chińczyk czy Hindus indyka nie kupuje, a na Dzień Dziękczynienia – jak najbardziej.

A było tak... 11 grudnia 1620 roku do brzegów Ameryki dobił żaglowiec "Mayflower" z purytanami uchodzącymi z Europy przez katolickimi prześladowaniami. Jego pasażerowie trafili na srogą zimę. Przetrwali tylko dzięki pomocy miejscowych Indian, którzy podzielili się z nimi zapasami żywności oraz nauczyli polować na dzikie indyki. Mimo tego, że z 102 pielgrzymów zmarło aż 46.

Następny rok był łaskawszy, a żniwa nadspodziewanie dobre. Kukurydza i dynie, podstawowe uprawy indiańskie, jakich się nauczyli, obrodziły nadzwyczaj. Dlatego też, aby podziękować Bogu, purytanie wyprawili święto w ostatni czwartek listopada 1621 roku. Zaprosili 91 czerwonych braci z plemienia Wampanoag, na czele z wodzem Massasoitem, dzięki którym przetrwali pierwszy rok. Gościli się hucznie, a szczególnie fetowany był Indianin Squanto, jedyny czerwonoskóry znających mowę białych i występujący w codziennych kontaktach jako tłumacz.

Ameryka do dziś spiera się o datę i miejsce pierwszego osadnictwa, a zatem pierwszych obchodów Dnia Dziękczynienia. Zachowane źródła wskazują na 8 września 1565 w miejscu, będącym dziś terenem Saint Augustine na Florydzie. Jednak źródła.. źródłami, a tradycja i tak – swoje. Wskazuje zdecydowanie na 1621 rok w Plyomouth i nic już tego nie zmieni.

Jest natomiast powszechna zgoda, że świętem narodowym ogłosił Thanksgiving Day w 1863 roku prezydent Abraham Lincoln zapoczątkowując jego powszechną ogólnoamarykańską celebrację wraz ze wszystkimi późniejszymi i zwyczajami.

Oczywiście dotyczą one samego serwowania świątecznego ptaka. Do pieczonego z nadzieniem indyka, idą na stół obowiązkowo – żurawina i czerwone kartofle („yams”) oraz mniej „ortodosyjne” dodatki, takie jak pieczona kukurydza, zupa z kabaczków, ananasy czy ciasto z marchwi.

Thanksgiving Day to także dzień radosnych parad przeciagających przez miasta amerykańskie, z których najbardziej znana jest oczywiście ta organizowana na przez słynny dom towarowy „Macy’s”. Tak w ogóle od 1854 roku, a na Manhattanie, przed jego siedzibą od 1924 roku. Świętowaniu Dnia Dziekczynienia nie przeszkodził Amerykanom nawet kolejne wojny światowe i fronty. W walce znajdowali czas na wspólny posiłek przy indyku o pokłon swej Ojczyźnie, co widać na tym zdjęciu (Foto: Wikipedia).

Dzień Dziękczynienia Amerykanie świętują nie tylko w swym kraju, ale także wszędzie, gdzie tego dnia są na świecie. Masowo obchodzony będzie przez żołnierzy amerykańskich kontyngentów z dala od Stanów Zjednoczonych. Przez studentów za granicą, turystów na wycieczkach czy mieszane małżeństwa i personel placówek dyplomatycznych. Obecna pani ambasador USA w Warszawie do dziękczynieniowej tradycji bez wątpienia się odniesie.

Życzymy wszystkim Amerykanom tego dnia jak najlepiej. Przede wszytskim szanujmy ich. Jak polska duma pozwoli, podziękujmy też sami za... Amerykę. Może się bowiem Polsce jeszcze do czegoś przydać...

Pisząc te słowa waro po raz kolejny przyominać, że Polska nie jest w stanie odtworzyć Pomnika Wdzięczności Ameryce, jaki za składek narodu wystawiła w 1922 roku w centrum Warszawy. Tak wyglądał… (Foto: Instytut Hoovera)

Dzieło wdzięczności Ameryce dłuta wybitnego polskiego rzeźbiarza Xawerego Dunikowskiego nie nastało się w Warszawie długo… Niestety rozpadało się, bo oszczędzono na kamieniu dając piaskowiec zamiast granitu. Kikut wdzieczności trzeba było rozebrać w 1930 roku. Mimo solennych obietnic, ani do wybuchu drugiej wojny, ani pod odzyskaniu polskiej suwerenności po 1989 roku już go nie odtworzono.

Przypomnianie o tym wstydzie w Dzień Dziękczynienia boli szczególnie.

Waldemar Piasecki, Nowy Jork