\"Partyzanci\" jadą się pokazać

Po drugiej wojnie światowej Michał Krupa – „Pułkownik”, jak wielu innych, nie zaprzestali walki o wolność Polski od sowieckiego komunizmu. Czy dlatego potrzebny był kolejny przyjazd twórcy ich pomnika do Bostonu? Kiedy 27 lat temu rzeźbiarz obmyślał kszałty „Partyzantów” trudno mu było przypuszczać, że będzie ich musiał później naprawiać. A może jednak śnił ten niespokojny sen o swoim okaleczonym, wywiezionym znienacka „dziecku”? W czasie eksmisji rzeźby z Boston Common, centralnego parku miasta, odcięto lance, przeszkadzały. Zresztą, cała rzeźba przeszkadzała, więc ją tu 18 stycznia 2006 wstawiono, w chwasty za jakimś magazynem.

Andrzej Pityński przyjechał ze swoim pomocnikiem Douglasem Robertsem z New Jersey. Umieszczenie napowrót odciętych części pięciu lanc trwało kilka godzin. Za naprawę zapłaciła Fundacja Rzeźby z Kaliforni, która nadal pozostaje właścicielem ok. 2.5 tonowej rzeźby. Wylana w aluminium, wraz z lancami mierzy teraz 7 metrów wysokości, ma 10m długości i 4m szerokości. Dzierżawcą na następne kilka lat bedzie MBTA. Barbara Boylan, dyrektor artystyczny MBTA pracuje z wielkim oddaniem nad ekspozycją statuy w nowym miejscu. Odwiedziła pracujących przy rzeźbie, podziwiała jej odrestaurowany wygląd. Towarzyszył im opiekun na czas zamknięcia Lawrence Doherty, właściciel magazynu.

Za kilka dni statua znajdzie sie na kolejnym miejscu swojej długiej wędrówki po Bostonie. Zaraz po przybyciu w 1983 roku przeniesiona sprzed ratusza do prestiżowego Boston Common, następnie zdetronizwana i skazana na banicję przez burmistrza T. Menino, teraz, dzieki Danielowi Grabauskas, dyrektorowi MBTA, stanie w rejonie miedzy Convention Center i World Trade Center przy ulicy Summer, jako ozdoba przystanku linii Silver Line w Południowym Bostonie. Miasto szczycące się mianem kolebki amerykańskiej rewolucji, wolności i demokracji znów przygarnie do siebie wyczerpane postacie polskich bojowników. Na jak długo?

Stanie się to może nawet przed 1-wszym sierpnia. Wtedy bostońska Polonia będzie miała szansę celebrować kolejną rocznicę Powstania Warszawskiego 1944 wraz z „Partyzantami” w bardziej eleganckim miejscu niż zachwaszczone przypłocie. Choć nie miejsce jest tu ważne. A jeżeli nawet jest wżne, to salony ratuszów i parlamentów, mównice, wygodne sofy dyplomatów i okrągłe stoły nie zawsze pasują do celebracji idei wolności. Na ulicy, pod otwartym niebem, prawdziwa wolność lepiej oddycha, a chodzi tu właśnie o nią i tych, którzy płacili za bycie wolnym najwyższą cenę.

Kiedyś, w czasie wielkiej wojny, wolność chadzała sobie z partyzantami i powstańcami pod rękę. Była wśród wybuchów i zgliszcz, w zatęchłych kanałach Warszawy, pośród leśnych bagien. Dziś chce, nie tylko od nas w Bostonie, najlepszej części naszej pamięci. Daje nam znak zaklęty w oksydowanych kształtach pięciu, śmiertelnie zmęczonych swą wędrówką jeźdźców na koniach. Trwają tak, wyczerpani do granic, ale z lancami wbitymi dumnie w amerykańskie niebo.

Bostońska historia statuy „Partyzanci” Andrzeja Pityńskiego udokumentowana jest na stronach internetowych Polboston.com.

Szymon Tolak (PolBoston.com) 23-go lipca 2006, Boston, Massachusetts