Informacje dla Polonii w Ameryce dotyczące wyborów prezydenckich

Wybory prezydenckie w Polsce odbędą się 10 maja 2015 r.

Przedwyborcze Q&A:
W 2015 r. czekają nas wybory prezydenckie i parlamentarne. Warto zapoznać się z podstawowymi informacjami na temat ich organizacji i przeprowadzania, a przede wszystkim dowiedzieć się jakie wymogi musimy spełnić, aby jako obywatele polscy mieszkający za granicą, wziąć w nich udział i tym samym skorzystać z jednego z naszych najważniejszych obywatelskich praw.


Q: Kiedy odbędą się wybory prezydenckie?

A: Wybory prezydenckie zarządza Marszałek Sejmu i wyznacza ich datę na dzień wolny od pracy przypadający nie wcześniej niż na 100 dni i nie później niż na 75 dni przed upływem kadencji urzędującego Prezydenta. Jeżeli w pierwszej turze wyborów żaden z kandydatów nie uzyska więcej niż połowy ważnie oddanych głosów, czternastego dnia po pierwszym głosowaniu przeprowadza się drugą turę wyborów.

Kadencja urzędującego Prezydenta zakończy się 6 sierpnia 2015 r. Wybory prezydenckie w Polsce odbędą się 10 maja 2015 r. Z uwagi na różnicę czasową, w USA wybory prezydenckie odbędą się 9 maja 2015 r.

Q: Kiedy odbędą się wybory parlamentarne?

A: Wybory parlamentarne mogą się odbyć 11 października, 18 października lub 25 października 2015 roku.

Wybory do Sejmu i Senatu RP zarządza Prezydent RP, w drodze postanowienia, nie później niż na 90 dni przed upływem 4 lat od rozpoczęcia kadencji Sejmu, wyznaczając wybory na dzień wolny od pracy, przypadający w ciągu 30 dni przed upływem 4 lat od rozpoczęcia kadencji Sejmu i Senatu.

Q: Czy mogę głosować w wyborach prezydenckich i parlamentarnych mieszkając w USA?

A: Tak, ale tylko jeżeli najpóźniej w dniu głosowania masz ukończone 18 lat, posiadasz ważny polski paszport i dokonasz wcześniej osobistego zgłoszenia do spisu wyborców. Głosować nie mogą osoby ubezwłasnowolnione, pozbawione praw publicznych prawomocnym wyrokiem sądu lub pozbawione praw wyborczych prawomocnym orzeczeniem Trybunału Konstytucyjnego.

Q: Co to jest spis wyborców i kto go prowadzi?

A: Spis wyborców to lista, na której wpisuje się osoby, którym przysługuje prawo wybierania. Warto zaznaczyć, że w Polsce gminy prowadzą i aktualizują stały rejestr wyborców mieszkających w kraju, na którego podstawie sporządzany jest spis wyborców. Za granicą natomiast nie ma stałego rejestru czy spisu wyborców przebywających za granicą. Właściwy terytorialnie konsul sporządza nowy spis wyborców przed każdymi wyborami. Dlatego niezwykle ważne jest aby przed każdymi wyborami wyborca mieszkający za granicą dokonał zgłoszenia do spisu wyborców. W przeciwnym razie nie będzie mógł oddać głosu. Wyborca może być wpisany tylko do jednego spisu wyborców.

Q: Kiedy i jak mogę dokonać zgłoszenia do spisu wyborców?

A: Informację o możliwości dokonywania zgłoszeń do spisu wyborców rozpowszechnia przed każdymi wyborami konsul. Zachęcamy więc do śledzenia informacji pojawiających się na stronie internetowej konsulatu (www.nowyjork.msz.gov.pl) oraz na profilu placówki na Facebooku i Twitterze. Zgłoszenia można dokonać dopiero po ukazaniu się informacji od konsula, najpóźniej na 3 dni przed dniem wyborów. Wpisu dokonuje się na podstawie osobistego zgłoszenia wniesionego ustnie, pisemnie, telefonicznie, telegraficznie, telefaksem lub w formie elektronicznej. Zgłoszenie powinno zawierać: nazwisko i imię (imiona), imię ojca, datę urodzenia, numer ewidencyjny PESEL, oznaczenie miejsca pobytu wyborcy za granicą, numer ważnego polskiego paszportu, miejsce i datę jego wydania, a w przypadku obywateli polskich czasowo przebywających za granicą - miejsce wpisania wyborcy do rejestru wyborców. Niezwykle ważne jest, aby dokonując zgłoszenia stosować dokładnie taką pisownię i podawać dokładnie takie dane, jakie widnieją w ważnym polskim paszporcie.

Q: Czy mogę głosować na terenie USA po okazaniu dowodu osobistego?

A: Nie, nie ma żadnej możliwości oddania głosu w USA w przypadku posiadania jedynie dowodu osobistego. Wg art. 52§3 Kodeksu wyborczego, wyborca głosujący za granicą otrzymuje kartę do głosowania wyłącznie po okazaniu komisji wyborczej ważnego polskiego paszportu.

Q: Ile czasu będę czekał na polski paszport, który umożliwi mi głosowanie?

A: W Konsulacie Generalnym RP w Nowym Jorku czas oczekiwania na wydanie paszportu 10- letniego (biometrycznego), wynosi w tej chwili od 4 do 6 tygodni. W przypadku zwiększonego zainteresowania, ten czas może się wydłużyć nawet do 8 tygodni, zalecamy więc złożenie wniosku odpowiednio wcześniej. Aby złożyć wniosek o wydanie paszportu należy uprzednio zarejestrować swoją wizytę w serwisie www.e-konsulat.gov.pl.

Q: Co jeśli po dokonaniu zgłoszenia do spisu wyborców okaże się, że w dniu wyborów będę przebywał na terenie innego obwodu wyborczego?

A: Wyborca zmieniający miejsce pobytu przed terminem wyborów może otrzymać na swój wniosek zaświadczenie o prawie do głosowania. Zaświadczenie takie może wydać konsul, który przyjął nasze zgłoszenie do spisu wyborców, a w Polsce urząd gminy. Na podstawie takiego zaświadczenia możliwe jest głosowanie w dowolnym lokalu wyborczym w kraju lub za granicą.

Q: Czy możliwe jest głosowanie korespondencyjne?

A: Tak. Informacje o możliwości głosowania korespondencyjnego przed wyborami podaje do publicznej wiadomości konsul. Zamiar głosowania korespondencyjnego wyborcy mieszkający za granicą zgłaszają do 15 dnia przed dniem wyborów. Zgłoszenie, dokonane ustnie, pisemnie, telefaksem lub w formie elektronicznej powinno zawierać nazwisko i imię (imiona), imię ojca, datę urodzenia, numer ewidencyjny PESEL wyborcy, oznaczenie wyborów, których dotyczy, a także wskazanie adresu, na który ma być wysłany pakiet wyborczy, albo deklarację osobistego odbioru pakietu wyborczego. Na podstawie takiego zgłoszenia konsul wpisuje osobę do spisu wyborców i wysyła pakiet wyborczy, zawierający m. in. kartę do głosowania, kopertę zwrotną i instrukcję. Wyborca musi następnie odesłać w określonym terminie swój głos (na własny koszt) na adres wskazany przez konsula. Można też osobiście przekazać kopertę zwrotną konsulowi.

Q: Czy mogę głosować w USA za pośrednictwem pełnomocnika?

A: Nie. Art. 54§4 Kodeksu wyborczego wyłącza taką możliwość.

Q: Czy w USA mogą głosować obywatele polscy, którzy tylko czasowo tutaj przebywają?

A: Osoby mieszkające w Polsce, które w czasie wyborów nie będą mogły oddać głosu w kraju, a będą przebywać wtedy w USA mogą wziąć udział w głosowaniu po okazaniu zaświadczenia o prawie do głosowania otrzymanego z urzędu gminy w Polsce. Trzeba więc pamiętać, aby przed wyjazdem z Polski uzyskać takie zaświadczenie. Osoby z zaświadczeniem nie muszą dokonywać uprzedniego zgłoszenia do spisu wyborców prowadzonego przez konsula.

Q: Jakie przepisy regulują kwestie związane z organizacją i przeprowadzaniem wyborów prezydenckich i parlamentarnych?

A: Podstawowe akty prawne to Konstytucja RP i Ustawa z dnia 5 stycznia 2011 r. - Kodeks wyborczy.

Q: Jaki organ zajmuje się sprawami związanymi z wyborami?

A: Państwowa Komisja Wyborcza jest stałym najwyższym organem wyborczym właściwym w sprawach przeprowadzania wyborów i referendów. W skład Komisji wchodzi po trzech sędziów Trybunału Konstytucyjnego, Sądu Najwyższego i Naczelnego Sądu Administracyjnego. Sędziowie są powoływani w skład Komisji przez Prezydenta RP.

Q: Gdzie mogę znaleźć więcej informacji na temat wyborów?

A: Wszystkie informacje, komunikaty i prawo wyborcze są dostępne na stronie Państwowej Komisji Wyborczej: www.pkw.gov.pl.

Q: O co należy zadbać już teraz chcąc oddać głos w nadchodzących wyborach?

A: Przede wszystkim należy już teraz sprawdzić czy mamy ważny polski paszport bo głosowanie jest możliwe WYŁĄCZNIE po jego okazaniu. Trzeba więc złożyć w Konsulacie wniosek o wydanie nowego paszportu. Jeżeli jednak ostatni paszport utracił ważność kilkanaście lat temu, możliwe, że konieczne będzie też potwierdzenie obywatelstwa polskiego. Dodatkowo, w przypadku osób, które nigdy nie miały polskich aktów urodzenia, a w przypadku kobiet - polskich aktów małżeństwa, przed wydaniem paszportu należy umiejscowić akty zagraniczne w Polsce. Z uwagi na długość powyższych postępowań, zalecamy, aby nie zostawiać kwestii związanych z wyrobieniem nowego paszportu na ostatnią chwilę, bo może się okazać, że procedury zakończą się dopiero po wyborach i uniemożliwi nam to oddanie głosu.