Biuletyn Instytutu Józefa Piłsudskiego, Nowy Jork

Poszukujemy nowego lokalu
Ponad miesiąc temu dowiedzieliśmy się, że budynek, w którym Instytut ma swoją siedzibę od dwudziestu lat, jest przeznaczony na sprzedaż przez jego właściciela - Polski Związek Narodowy. Jesteśmy wdzięczni PNA za wynajmowanie nam lokalu przez tak długi czas po niskim koszcie. Niestety, teraz czeka nas znalezienie nowego lokalu i przeprowadzka. Bierzemy pod uwagę zarówno wynajęcie jak i kupno lokalu. Zwracamy się z prośbą do każdego, kto docenia znaczenie Instytutu dla Polaków w Stanach Zjednoczonych, w Polsce i na świecie, o pomoc w znalezieniu odpowiedniej siedziby w rejonie Nowego Jorku oraz wsparcie finansowe z tym związane. Będziemy informować o postępie spraw związanych z poszukiwaniem nowego lokalu dla Instytutu.

Jesteśmy dobrej myśli. Jesteśmy przekonani, że Instytut pozostanie w Nowym Jorku i będzie dalej odgrywał ważną rolę w promocji historii i kultury oraz kształtowaniu wizerunku Polski.

Józef Piłsudski - dokumenty z Londynu i Nowego Jorku
Archiwa polskie, które udało się uratować z kolejnych wojen, zostały rozproszone po świecie i ich fragmenty znajdują się teraz na wielu kontynentach. Powstanie Internetu i stopniowa elektronizacja mediów pozwala nam na podjęcie ambitnego zadania - wirtualnego połączenia rozproszonych kolekcji archiwalnych. Dziś przedstawiamy pierwszy owoc tego projektu - wspólną wystawę online archiwaliów dotyczących Marszałka Józefa Piłsudskiego, które zebrane zostały w siostrzanych Instytutach Piłsudskiego w Ameryce i w Londynie.

Projekt Elektronicznego Łączenia Kolekcji został zainicjowany kilka lat temu jako wspólne przedsięwzięcie Instytutu Piłsudskiego w Ameryce i Naczelnej Dyrekcji Archiwów Państwowych. Dr Barbara Berska z NDAP (obecnie dyrektor Archiwum Narodowego w Krakowie) była współinicjatorką tego projektu i w dużym stopniu przyczyniła się do jego realizacji. Częściowe finansowanie projektu zapewniło Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, które pokryło koszty oprogramowania strony, podczas gdy system łączenia zasobów i procedury zbierania danych zostały opracowane przez zespół Instytutu Piłsudskiego w Ameryce pod kierownictwem dr Marka Zielińskiego. Strona www udostępniająca kolekcje została zbudowana przez firmę Justyny Dziumy 3W Systemy Informacyjne z Gliwic.

Uruchomienie wystawy nie byłoby możliwe bez ofiarnej i cierpliwej pracy wolontariuszy, stażystów i pracowników obu instytutów, którzy z zapałem skanowali, opisywali i sprawdzali kolejne dokumenty w kolekcjach archiwalnych. Dziękujemy im wszystkim bardzo serdecznie.

Wystawa "Józef Piłsudski - dokumenty z Londynu i Nowego Jorku" jest pierwszą wystawą zrealizowaną w tym projekcie. Będziemy ją uzupełniać w miarę digitalizowania dalszych zasobów archiwalnych. Zapraszamy też inne archiwa do współpracy w elektronicznym łączeniu kolekcji. Wystawa online jest dostępna jednocześnie na stronach obu Instytutów Piłsudskiego - w Nowym Jorku i w Londynie. Zapraszamy!
Gratulacje

Gratulacje dla dr Magdy Kapuścińskiej, prezesa Instytutu, która postanowieniem prezydenta RP Bronisława Komorowskiego z dn. 10 października 2013 r. została odznaczona Krzyżem Oficerskim Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej. Dekoracji dokonała Konsul Generalna Ewa Juńczyk-Ziomecka w czasie uroczystości poświęconej prof. Wacławowi Jędrzejewiczowi, która odbyła się dnia 22 listopada w Konsulacie Generalnym RP w Nowym Jorku. Odznaczenie zostało przyznane za wybitne zasługi w popularyzowaniu polskiej kultury i historii oraz za osiągnięcia w pracy naukowo-badawczej.

Gratulujemy Krzysztofowi Langowskiemu, członkowi Rady Dyrektorów, obrony pracy doktorskiej pt.: Instytut Józefa Piłsudskiego w Ameryce poświęcony badaniu najnowszej historii Polski. Powstanie i działalność w latach 1943-1993. Praca została napisana pod kierunkiem prof. dr hab. Marka Kamińskiego, a wykonana w Instytucie Historii im. Tadeusza Manteuffla w Polskiej Akademii Nauk w Warszawie. Obrona odbyła się 3 grudnia 2013 r. w sali Kościuszkowskiej w wyżej wymienionej Akademii. Na czele komisji egzaminacyjnej stał dr hab. Marek Kornat. Recenzentami pracy byli: prof. dr hab. Tadeusz Wolsza i dr hab. Andrzej Essen.
Wydarzenia

Spotkanie z dr Ewą Bobrowską
W dniu 1 listopada odbyło się spotkanie z dr Ewą Bobrowską zorganizowane przez Instytut i Emart Gallery. Spotkanie poprowadził Mieczysław Mietko Rudek. Była to prezentacja zatytułowana "Olga Boznańska (1865-1940) między Krakowem, Monachium i Paryżem", w której prelegentka opowiadała o historii zbierania obrazów Olgi Boznańskiej na wystawę w Muzeum Narodowym w Krakowie przewidzianej na rok 2014. została również zaprezentowana książka "Simon Mondzian" autorstwa Ewy Bobrowskiej.

Dr Ewa Bobrowska, absolwentka historii sztuki (Uniwersytet Panthéon-Sorbonne, Paryż) i psychologii (Uniwersytet Jagielloński, Kraków) zajmuje się historią sztuki XIX i XX wieku. Jest członkiem zespołu redakcyjnego „Archiwum Emigracji” (Uniwersytet Mikołaja Kopernika, Toruń). Ma na swoim koncie liczne wystawy we Francji, Polsce i USA, między innymi, Olgi Boznańskiej, Meli Muter, Bolesława Biegasa, Wacława Zawadowskiego, Konstantego Brandla, Witolda Januszewskiego. W latach 1988-2002 była kustoszem, a następnie kierownikiem kolekcji artystycznych Biblioteki Polskiej w Paryżu. Obecnie pracuje w Terra Foundation for American Art Europe w Paryżu, gdzie jest kierownikiem programów stypendialnych i informacji naukowej.
Obchody Święta Niepodległości Polski

10 listopada uroczyście obchodzono Święto Niepodległości. Galeria Instytutu, biuro i schody nie mogły pomieścić wszystkich gości. Po powitaniu zgromadzonych przez prezes Magdę Kapuścińską, dr Tomasz Pudłocki, adiunkt w Instytucie Historii Uniwersytetu Jagiellońskiego, wygłosił prezentację Kobiety a wojna. Polki ziem południowo-wschodnich wobec walk 1914-1921.

Następnie Grupa Młodych i wolontariusze przedstawili program, którego scenariusz opracowała Jolanta Szczepkowska, będąc jednocześnie reżyserem inscenizacji złożonej z poezji i pieśni patriotycznych.

Po przedstawieniu rozpoczęły się śpiewy pieśni legionowych poprowadzonych przez znaną śpiewaczkę (mezzosopran) Izabelę Grajner-Partykę, dyrektora muzycznego Chóru Angelus, które trwały przez przeszło godzinę. Spotkanie zostało zakończone poczęstunkiem i niejedną lampką wina.

Obchody 120 rocznicy urodzin i 20 rocznicy śmierci prof. Wacława Jędrzejewicza
22 listopada 2013 r. w salach Konsulatu Generalnego RP w Nowym Jorku uroczyście obchodzono 120 rocznicę urodzin i 20 rocznicę śmierci prof. Wacława Jędrzejewicza, współzałożyciela Instytutu, któremu służył z oddaniem przez 50 lat.

Podczas spotkania, prezes Instytutu dr Magda Kapuścińska, została odznaczona Krzyżem Oficerskim Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej. Dekoracji dokonała Konsul Generalna Ewa Juńczyk-Ziomecka.

W dalszej części wieczoru licznie zebrani goście wysłuchali wspomnień współpracowników Profesora. Dr M. Kapuścińska mówiła w swojej prezentacji ilustrowanej zdjęciami o wykładach z historii, wygłaszanych w okresie stanu wojennego przez Profesora dla młodych emigrantów, wspominała wspólne z nim drugie śniadania w Instytucie, rozmowy i jego hucznie celebrowane urodziny. W jej wspomnieniu wyczuwało się wzruszenie i wdzięczność za jego przewodnictwo i udział w wychowaniu patriotycznym młodych ludzi.

Potem przemówił Jerzy Świątkowski. Opowiedział o pierwszym spotkaniu z Profesorem i swoim udziale w przygotowaniu akademii prowadzonej przez Wacława Jędrzejewicza, zorganizowanej z okazji 50 -tej rocznicy śmierci Józefa Piłsudskiego, na którą przygotował artystyczną dekorację. Z tej okazji został ogłoszony konkurs na portret Marszałka - J. Świątkowski z dumą opowiedział, jak wygrał drugą nagrodę w tym konkursie. Pierwszą nagrodę zdobył artysta o światowej sławie, Rafał Olbiński. Na 90-te urodziny Profesora J. Świątkowski wykonał Jego portret, który można było podziwiać z bliska na uroczystości rocznicowej w Konsulacie Następnie dr Czesław Karkowski wspominał pracę w Instytucie, gdzie w latach 1986-88 pełnił obowiązki dyrektora wykonawczego. Mówił o działalności publicystycznej Profesora, jego pracy naukowej i relacjach z ludźmi. Goście obejrzeli film amatorski nakręcony podczas setnych urodzin Jubilata w 1993 r., obchodzonych w domu jego córki w Cheshire, CT.

Dyrektor Iwona Korga przedstawiła książkę Wacława Jędrzejewicza pt. Rola Józefa Piłsudskiego w odbudowie i umacnianiu państwa polskiego, wydaną przez Instytut Pamięci Narodowej i Instytut Piłsudskiego w czerwcu 2013 r., która jest zbiorem wykładów Profesora wygłoszonych w Instytucie w latach 1981-82 dla młodych emigrantów w okresie “Solidarności” i stanu wojennego w Polsce.

Po części oficjalnej w kuluarach długo wspominano Profesora, przy cytrynówce (ulubionej nalewce profesora), winie i poczęstunku.

Wykład dr Andrzeja Żaka
26 listopada odbyło się spotkanie z dr Andrzejem Żakiem, dyrektorem Centralnego Archiwum Wojskowego oraz redaktorem naczelnym Rocznika Archiwalno-Historycznego Centralnego Archiwum Wojskowego, który wygłosił wykład p.t.: “Józef Piłsudski romantyczny pragmatyk.” Spotkanie prowadziła dyrektor Iwona Korga. Dr A. Żak omówił działania i decyzje, jakie podejmował Józef Piłsudski w okresie walk o niepodległość Polski i kształtowania granic II Rzeczypospolitej, które w efekcie doprowadziły do zwycięstw, choć nie zawsze miały pełne poparcie elit wojskowych. Józef Piłsudski świetnie łączył cechy romantyka z realną sytuacją i podejmował trafne decyzje. Po wykładzie wywiązała się ożywiona dyskusja dotycząca Józefa Piłsudskiego.

Lekcje historii
W sobotę 16 listopada w Galerii Instytutu odbyły się dwie lekcje historii. Przed południem w lekcji uczestniczyli uczniowie klasy siódmej z Polskiej Szkoły Dokształcającej im. o. Augustyna Kordeckiego wraz z nauczycielką Reginą Misztelą i grupą rodziców. W lekcji dotyczącej polskich korzeni i doświadczeń udział wzięli: Piotr Puchalski, student NYU i Henryk Stawicki, student Parsons The New School for Design. Uczniowie aktywnie zadawali pytania i z dużym zainteresowaniem śledzili odpowiedzi młodych gości.

Po południu na tradycjną lekcję przybyli uczniowie klas siódmych ze Szkoły Języka i Kultury Polskiej im. bł. Jana Pawła II w Maspeth, NY, w towarzystwie nauczycieli i rodziców. Iwona Korga, dyrektor wykonawczy Instytutu przedstawiła sylwetkę Józefa Piłsudskiego oraz oryginalne dokumenty Instytutu dotyczące Legionów i II Rzeczypospolitej. Młodzież miała okazję wysłuchać nagrania autentycznego głosu Marszałka i obejrzeć fragmenty filmu dokumentalnego o odzyskaniu przez Polskę niepodległości. Nie zabrakło gier edukacyjnych, dyskusji i dobrej atmosfery.

Wizyty
13 listopada mieliśmy zaszczyt gościć ambasadora Polski w Stanach Zjednoczonych Ryszarda Schnepfa. W spotkaniu uczestniczyli przedstawiciele Rady Dyrektorów. Ambasador interesował się działalnością i zbiorami Instytutu. Zaproponował, aby w budynku Ambasady w Waszyngtonie zorganizować wystawę bogatej kolekcji dzieł Zdzisława Czermańskiego.

Ambasador z niezwykłą życzliwością rozmawiał o problemach Instytutu i obiecał pomoc. Na zakończenie wpisał w “Złotej Księdze” słowa pochwały dla naszej działalności i inicjatyw.

Podziękowania
Dziękujemy Polsko-Słowiańskiej Federalnej Unii Kredytowej za szczodrą donację przeznaczoną na działalność Instytutu (4000 dol.).

Rocznice i wspomnienia

Rocznica urodzin Piłsudskiego
5 grudnia 2014 r. mija 146-ta rocznica urodzin Marszałka Józefa Piłsudskiego.

Legionowe Boże Narodzenie
Felicjan Sławoj Składkowski, Generał Dywizji Wojska Polskiego i premier II RP, w swojej książce "Moja służba w brygadzie" tak opisuje wigilię w 1915 r.:

W odróżnieniu od Bożego Narodzenia 1914 roku, które I Brygada spędziła na krwawym boju pod Łowczówkiem, w czasie kolejnych świąt legioniści odpoczywali po trudach dotychczasowej kampanii.

W świąteczne przygotowania wkładano wiele wysiłku, nie zapominając także o upominkach, kupowanych z zaoszczędzonych wspólnych pieniędzy lub zbieranych przez Ligę Kobiet. Zawartość wylosowanej przez siebie paczki świątecznej zanotował Adam Benisz: 1. modlitewnik Legionów Polskich, 2. przybory do szycia, 3. dwa duże ciastka, 4. cukierki, 5. rękawiczki, 6. 30 sztuk papierosów, 7. 10 sztuk cukru w kostkach, 8. paczka herbaty za 10 halerzy, 9. szesnastka tytoniu austriackiego, 10. dwie paczki bibułek. Brakowało jednak najważniejszego – „biletu wizytowego, względnie liścika piękności, która pakowała dla mnie podarunek”.

Nieustanne obcowanie ze śmiercią na froncie sprzyjało religijności żołnierzy. Kapelan ks. Antosz wspominał, iż “u każdego niemal rannego widziałem na szyi medalik czy szkaplerzyk, a jeśli nie miał ksiązki do nabożeństwa, to bodaj obrazek święty w swoim notesie. Nie było w 2. pułku ani w II Brygadzie cynicznych bluźnierstw, szykan religijnych, ateistycznych wystąpień, nie szargano żadnych świętości.”

“Byliśmy na Pasterce”, – zanotował Składkowski – “potem jedliśmy wspólna kolację w kasynie pułkowym, a teraz cała Leśniewka dudni od kolęd, śpiewanych po wszystkich kwaterach. ( ) Chodziliśmy po kwaterach łamać się opłatkiem z żołnierzami. Wszyscy są uroczyści i weseli, tak że atmosfera jest naprawdę świąteczna.”

Informacje Instytutu Piłsudskiego w Londynie
Otwarta 10 listopada przygotowana przez Instytut wystawa „Początki ruchu harcerskiego w Polsce” wzbudziła duże zainteresowanie.

W naszym Archiwum pracuje pan Artur Kinasz z Archiwum abpa Eugeniusza Baziaka w Krakowie, pomagając nam w porządkowaniu kolekcji archiwalnych.

Wszystkim naszym Pracownikom, Przyjaciołom, Dobroczyńcom i Sympatykom składamy najserdeczniejsze życzenia Świąteczne i Noworoczne – dużo Łask Bożych, spokoju i zdrowia.

Apelujemy o przekazywanie do Instytutu Piłsudskiego pamiątek rodzinnych, korespondencji i innego rodzaju zbiorów archiwalnych. Instytut potrzebuje także wolontariuszy do pomocy w działalności, opracowywaniu zbiorów, digitalizacji, kwerendach itp.

Pilsudski Institute of America
180 Second Avenue
New York, NY 10003