Badania profilaktyczne i wczesna interwencja w praktyce medycyny

Rak piersi
Rak piersi jest najczęstrzą przyczyną śmierci u kobiet chorujących na raka. Procentowo najczęściej występuje on u ko­biet w Północnej Ameryce i w Północnej Europie. Należy wiedzieć, że są pewne czynniki ryzyka, które zwiększają prawdopo­dobieństwo zachorowania na raka piersi. Oprócz geograficz­nej lokalizacji są to: wiek kobiety, historia rodzinna (wystąpie­nie raka u mamy, siostry, babci zwiększa 2-3 razy możliwość zapadnięcia na tą chorobę), pierwsza ciąża u kobiety po 30 roku życia, pierwsza miesiączka przed 12 rokiem życia, menopauza po 50-tce, otyłość, wysoki status socio-ekonomiczny i chorowanie na raka jajnika lub macicy.

Badania wykrywające raka piersi:
a) kliniczne badanie piersi w czasie wizyty u lekarza ogólnego,
b) radiologiczne badanie piersi - mammografia (skute­cz­ność 94 - 99%),
c) badanie piersi przez samą pacjentkę (BSE). Powinno być wyko­nywane przez wszystkie kobiety raz w miesiącu. Lekarz ogólny powinien wyjaśnić i nauczyć w jaki sposób prawidłowo wykonać badanie piersi.

Interwencja kliniczna
Badanie piersi przez lekarza jest wskazane od 40-go roku życia kobiety i powinno być wykonywane co roku. Pierwszy mammogram powinien być zrobiony również w 40-tym roku życia. Systematycznie, każdego roku, zalecany jest mammogram u kobiet, które ukończyły 50-ąt lat aż do 75-go roku życia. W przypadku kobiet należących do kategorii wysokiego ryzyka (czynniki ryzyka zostały wyżej opisane), roczne badania piersi wykonywane przez lekarza i roczna mammografia powinny się rozpocząć w wieku 35 lat. Ośrodki zdrowia, które zajmują się badaniami diagnostycznymi i wykonują mammografię, powinny kłaść szczególny nacisk na wysoką jakość badań i powinny używać jak najniższych dawek promieniowania.

Więcej informacji na temat raka piersi można uzyskać w American Cancer Society - (Breast Cancer), numer telefonu 1-800 227 2345 lub w internecie www.cancer.com.

Rak jelita grubego i odbytu
Ten rodzaj raka jest drugim najczęściej występującym rodzajem raka w Stanach Zjednoczonych, każdego roku występuje około 150,000 nowych przypadków. Ârednio osoby chorujące na ten rodzaj raka żyją o 6-7 lat krócej. Zależy to oczywiście,
w dużym stopniu, od stadium w jakim choroba została wykryta. Czynniki ryzyka tej choroby to: historia raka jelita grubego i odbytu w rodzinie, historia polipów jelita w rodzinie, wystąpienie raka macicy, jajnika lub piersi, owrzodzenie jelita grubego, obecność polipów, wcześniejsze przechorowanie raka jelita grubego i odbytu.

Badania wykrywające raka jelita grubego i odbytu:
a) badanie odbytu wykonane przez lekarza ogólnego, które polega na zbadaniu okolicy odbytu palcem. Powinno ono być przeprowa­dzane po ukończeniu 50-go roku życia, regularnie raz w roku,
b) badanie krwi utajonej w stolcu można wykonać w gabinecie lekarskim w czasie ogólnego badania rocznego. Na otrzymane od naszego lekarza karteczki nanosimy, przez trzy kolejne dni, próbki świeżego kału. W labolatorium medycznym bada się kał w celu sprawdzenia obecności nawet mikroskopijnej ilości krwi. Dodatni wynik tego badania najczęściej występuje przy polipach jelita, hemoroidach jelita, uchyłkowości jelit i wrzodach żołądka/dwunastnicy. (Fecal Occult Blood/Guaic Test),
c) kolonoskopia (colonoscopy) i sygmoidoskopia (sygmoido­scopy). Powinniśmy wykonywać te badania po 50-ce nie rzadziej niż co 3-5 lat. U osób, u których występują czynniki ryzyka powinno się je rozpocząć wykonywać w wieku 40-45 lat.

Więcej informacji na temat raka jelita grubego/odbytu można uzyskać w American Cancer Society (Colon-Rectal Cancer), telefon: 800-227-2345 lub www.cancer.com

Rak prostaty
Rak prostaty klasyfikuje się na pierwszym miejscu pod względem zapadalności na raka u mężczyzn w Ame­ryce i na trzecim miejscu pod względem śmiertelno­ści mężczyzn chorujących na raka. Ryzyko wystąpie­nia tej choroby zwiększa się z wiekiem, szczególnie po u­kończeniu 55-60 lat. U mężczyzn, którzy ukończyli 80 lat za­padalność na raka rośnie do ponad 1000 przypadków na 100,000 mężczyzn. W związku z tym, że rozwijający się rak, w fa­zie rozrostu poza miąsz/torebkę prostaty, rzadko daje objawy kliniczne, 35%-75% pacjentów w momencie posta­wienia diagnozy już ma przerzuty. W tej sytuacji skuteczne leczenie pacjenta jest bardzo trudne i nie­jednokrotnie czas życia chorego ulega skróceniu.

Badania wykrywające raka prostaty:
a) badanie prostaty palcem przez odbyt, po 50-tym roku życia, powinno być wykonywane każdego roku. W przypadku pacjentów z historią raka prostaty w rodzinie, rocz­ne badanie powinno rozpocząć się w wieku 40-45 lat,
b) ultrasonografia prostaty (Transrectal Ultrasound) wyko­nywana przez odbyt jest pomocna w 30% przypadków wcze­s­nego wykrycia tej choroby. Mylne dodatnie wyniki mogą wystąpić przy zapaleniu prostaty,
c) poziom PSA (Prostatic Specific Antigen) we krwi powi­nien być badany po 50-tym roku życia rok rocznie.
U osób z rodzinną historią tej choroby badanie poziomu PSA powinno się zacząć w wieku 40-45 lat. Mylne wyniki dodatnie badania poziomu PSA mogą być przy stanach zapalnych prostaty. W związku z tym ważne jest by postawić diagnozę ostateczną w oparciu o łączny wynik badania poziomu PSA i wynik badania klinicznego.

Więcej informacji na temat raka prostaty (Prostate Cancer) można znaleść w American Cancer Society, telefon: 1-800-227-2345 lub www.cancer.com.

Artykuł przygotowany przez Lydia Górski, MD

Nassau County / Long Island / New York / USA